ΕφΑθ 2724/2012

Έργο πνευματικής ιδιοκτησίας - Φωτογραφία ως πνευματικό δημιούργημα - Πρωτότυπος χαρακτήρας - Αρχή του δημιουργού -Περιουσιακό και ηθικό δικαίωμα - Προσβολή δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας - Αρση της προσβολής και παράλειψη στο μέλλον - Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης -.

Η προσβολή απόλυτου και αποκλειστικού δικαιώματος, όπως το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας, συνιστά πράξη παράνομη και, εφόσον γίνεται υπαίτια, συνιστά αδικοπραξία, επειδή ενέχει αφʼ εαυτής εναντίωση προς την αποκλειστική εξουσία του δικαιούχου. Δηλαδή, το γεγονός της επέμβασης δημιουργεί και την παράνομη πράξη κατʼ άρθρο 914 ΑΚ και την ειδική διάταξη του άρθρου 65 του Ν. 2121/1993. Ως παράνομη προσβολή ισχύει κάθε πράξη που επεμβαίνει στις εξουσίες (ηθικές ή περιουσιακές) του δημιουργού και γίνεται χωρίς την άδειά του, χωρίς να συντρέχει άλλος λόγος που αίρει τον παράνομο χαρακτήρα της προσβολής. Το άρθρο 65 του Ν. 2121/1993 αποτελεί ειδική διάταξη σε σχέση με το άρθρο 914 ΑΚ, το οποίο εφαρμόζεται, όπου η ως άνω ειδική διάταξη αφήνει κενά και στον βαθμό που δεν είναι ασυμβίβαστη η ανάλογη εφαρμογή με το νομοθετικό πνεύμα που διέπει τις διατάξεις των άρθρων 63 επ. του Ν. 2121/1993. Η υπαιτιότητα απαιτείται μόνο για την αξίωση αποζημίωσης, ενώ η ίδια η πράξη της προσβολής συνεπάγεται και το παράνομο. Στην προκειμένη, προκύπτει η επίδικη φωτογραφία δεν αποτελεί απλή φωτογραφική και υλική αποτύπωση του εικονιζόμενου, αλλά εμφαίνεται σʼ αυτήν μια ατομική ιδιομορφία που αντανακλά την ιδιαιτερότητα της δημιουργικής διαδικασίας της φωτογράφου ενάγουσας και θεμελιώνεται στις γωνίες λήψης, στον φωτισμό, στις αντιθέσεις των χρωμάτων, στη στάση και στην έκφραση του προσώπου του εικονιζόμενου και στην εν γένει επεξεργασία της, που οδηγούν στη σχηματοποίηση μιας δημιουργικής ιδέας και ενός αρμονικού συνόλου. Τα ως άνω στοιχεία πιστοποιούν ότι η επίμαχη φωτογραφία είναι προσωπικό πνευματικό δημιούργημα της ενάγουσας και αντανακλούν την προσωπικότητά της ως δημιουργού, δηλαδή την έμπνευση, την ευαισθησία, τη διορατικότητα, τη γνώση, την παρατήρηση, τον υπολογισμό, την εμπειρία της στη δημιουργική διαδικασία που επέφερε το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Προσβολή του πνευματικού δικαιώματος της φωτογράφου. Επιδίκαση αποζημίωσης.

Αριθμός Απόφασης 2724/2012

ΤΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

18ο ΤΜΗΜΑ

Συγκροτήθηκε από τον Δικαστή Ανδρέα Ποταμιάνο Εφέτη και από τη Γραμματέα Ιωάννα Ξανθάκη.

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 8 Δεκεμβρίου 2011 για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ :

Των εκκαλούντων-εναγομένων : 1) Ι. Σ., κατοίκου Κιάτου Κορινθίας, 2) Κ. Σ., κατοίκου Αθηνών ( οδός ……. αρ. ….), τους οποίους εκπροσώπησε ο πληρεξούσιος δικηγόρος τους, Νικόλαος Παϊπέτης.

Της εφεσίβλητης-ενάγουσας : Ε. Π. του Γ., κατοίκου Αργυρούπολης Αττικής (οδός …. αρ. ….), την οποία εκπροσώπησε η πληρεξούσια δικηγόρος της, Σπυριδούλα Κυριακάκη.

Η εφεσίβλητη ζήτησε να γίνει δεκτή η από 10.2.2010 αγωγή της (αριθμ. έκθεσης κατάθεσης δικογράφου 1945/16.2.2010), που απηύθυνε προς το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών.

Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο με την υπ’ αριθμ. 1279/2011 απόφασή του δέχθηκε ενμερει την αγωγή.

Οι εκκαλούντες προσέβαλαν την ως άνω οριστική απόφαση με την από 29.7.2011 έφεσή τους (αριθμ. έκθεσης κατάθεσης 5491/29.7.2011), η συζήτηση της οποίας προσδιορίσθηκε για τη δικάσιμο την αναγραφόμενη στην αρχή της παρούσης.

Η υπόθεση εκφωνήθηκε στη σειρά του πινακίου και κατά τη συζήτησή της οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων ζήτησαν να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στις προτάσεις τους.

ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ

I. Η υπό κρίση έφεση των εναγόμενων κατά της υπ’ αριθμ. 1279/2011 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία εκδόθηκε κατά την τακτική διαδικασία (αρθρ. 14 § 2, 22 ΚΠολΔ), έχει ασκηθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως, φέρεται δε παραδεκτώς προς συζήτηση ενώπιον του παρόντος αρμόδιου Δικαστηρίου (αρθρ. 19, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 § 2 του Ν. 3994/2011, 495 §§ 1 και 2, 511, 513 § 1β, 516 § 1, 518 § 1 και 591 § 1 ΚΠολΔ). Πρέπει, επομένως, η εν λόγω έφεση να γίνει τυπικώς δεκτή και να διερευνηθεί περαιτέρω κατά το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της (αρθρ. 533 § 1 ΚΠολΔ) κατά την ίδια διαδικασία.

II. Στην από 10.2.2010 αγωγή της η ενάγουσα (και ήδη εφεσίβλητη), κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα σʼ αυτήν, ιστορούσε ότι:

1. Στο τεύχος Νοεμβρίου του έτους 2009 του περιοδικού με την επωνυμία “Δίφωνο”, με το οποίο συνεργάζεται επαγγελματικά, δημοσιεύτηκε συνέντευξη του πρώτου εναγομένου (και ήδη πρώτου εκκαλούντος) πλαισιωμένη από τρεις φωτογραφίες δημιουργίας της (ενάγουσας). Περί τα μέσα Νοεμβρίου του έτους 2009 ο δεύτερος εναγόμενος (και ήδη δεύτερος εκκαλών), ενεργώντας για λογαριασμό του πρώτου εναγομένου, της πρότεινε να προβεί σε νέα φωτογράφηση του προσώπου του τελευταίου για τις διαφημιστικές ανάγκες της καλλιτεχνικής παρουσίας του στη μουσική σκηνή “Σφεντόνα” από τον Δεκέμβριο του έτους 2009.

2. Για την επίτευξη της συμφωνίας επέδειξε και εγχείρισε στον δεύτερο εναγόμενο δείγματα της δουλειάς της (cd φωτογραφιών), υπό τον απαγορευτικό όρο να μην χρησιμοποιηθούν, με οποιονδήποτε τρόπο, οι ανωτέρω φωτογραφίες, καθόσον αυτές είχαν ληφθεί για την προγενέστερη φωτογράφηση του πρώτου εναγομένου και κατόπιν εντολής του προαναφερόμενου περιοδικού.

3. Κατά παράβαση του παραπάνω απαγορευτικού όρου και χωρίς τη χορήγηση σχετικής αδείας εκ μέρους της, οι αντίδικοί της μεγέθυναν, με εμφανή αλλοίωση, μια από τις επίμαχες φωτογραφίες της (με τη φιγούρα του πρώτου εναγομένου) και την ανήρτησαν σε πολλούς αθηναϊκούς δρόμους για την προβολή των εμφανίσεων του τελευταίου στην πιο πάνω μουσική σκηνή “Σφεντόνα”.

4. Γι’ αυτό, εξαιτίας της προπεριγραφείσης παράνομης - και χωρίς την άδειά της - χρήσης του φωτογραφικού έργου της εκ μέρους των εναγομένων και της συνακόλουθης προσβολής του ηθικού της δικαιώματος της ως πνευματικής δημιουργού, ζητούσε :

α. Να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, ευθυνόμενοι εις ολόκληρο ο καθένας, να της καταβάλουν, εντόκως από την επόμενη ημέρα επίδοσης της αγωγής : i) Το ποσό των 5.000 ε ως αποζημίωση για την αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας της, που ισούται με το διπλάσιο της αμοιβής της για τη συγκεκριμένη εκμετάλλευση, τη χρήση φωτογραφικού έργου για την κατασκευή διαφημιστικής αφίσας, ii) το ποσό των 10.000 ε ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική της βλάβη από την προσβολή του ηθικού της δικαιώματος.

β. Να απαγορευτεί στους εναγόμενους κάθε άλλη μελλοντική ενέργεια προσβολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας της επί του συγκεκριμένου φωτογραφικού έργου, με την απειλή κατʼ αυτών χρηματικής ποινής 10.000 ε και προσωπικής κράτησης μέχρι ένα έτος για κάθε παράβαση του διατακτικού της απόφασης.

III. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών με την εκκαλούμενη απόφαση, αφού έκρινε ότι η αγωγή, α) ασκήθηκε παραδεκτώς και αρμοδίως (αρθρ. 14 § 2 και 22 ΚΠολΔ, 3 § 26 του Ν. 2479/1997) κατά την τακτική διαδικασία, β) είναι νόμιμη, στη συνέχεια τη δέχθηκε εν μέρει ως ουσία βάσιμη {αφενός επιδικάζοντας στην ενάγουσα το ποσό των 2.000 (1.000 X 2) ε ως αποζημίωση για την αποκατάσταση της περιουσιακής της ζημίας και το ποσό των 3.000 ε ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, αφετέρου υποχρεώνοντας τους εναγόμενους να απέχουν από κάθε μελλοντική ενέργεια προσβολής των πνευματικών δικαιωμάτων της ενάγουσας, με απειλή χρηματικής ποινής 1.000 ε και προσωπικής κράτησης 1 μηνός εις βάρος κάθε εναγομένου για κάθε παράβαση της εν λόγω διάταξης}. Κατά της παραπάνω απόφασης παραπονούνται οι εκκαλούντες-εναγόμενοι αποδίδοντας τις αιτιάσεις, που αναγράφονται στην έφεση και ανάγονται τόσο σε εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου όσο και σε πλημμελή εκτίμηση των αποδείξεων από το Δικαστήριο, που την εξέδωσε, αιτούμενοι την εξαφάνισή της, ώστε να απορριφθεί η ένδικη αγωγή.

IV. 1. Από τις διατάξεις των άρθρων 1 και 2 του Ν. 2121/1993 «πνευματική ιδιοκτησία, συγγενικά δικαιώματα και πολιτιστικά θέματα» συνάγεται ότι το έργο, ως πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή προσιτή στις αισθήσεις, προστατεύεται από την πνευματική ιδιοκτησία {που περιλαμβάνει το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα)}, εφόσον ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις της γενικής ρήτρας (αρθρ. 2 § 1), δηλαδή εφόσον είναι πρωτότυπο. Η «πρωτοτυπία», η έννοια της οποίας δεν προσδιορίζεται γενικά από το νόμο, είναι, κατά τη θεωρία της στατιστικής μοναδικότητας που επικρατεί στη νομολογία, η κρίση ότι κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους κανένας άλλος δημιουργός, κατά λογική πιθανολόγηση, δεν θα ήταν σε θέση να δημιουργήσει έργο όμοιο ή ότι παρουσιάζει μία ατομική ιδιομορφία ή ένα ελάχιστο όριο «δημιουργικού ύψους», έτσι ώστε να ξεχωρίζει και να διαφοροποιείται από τα έργα της καθημερινότητας ή από άλλα παρεμφερή γνωστά έργα (βλ, Μ.-Θ. Μαρίνο, Πνευματική Ιδιοκτησία, 2004, αρ. 145 επ., σ. 76, Δ. Καλλινίκου, Πνευματική Ιδιοκτησία & Συγγενικά Δικαιώματα, 2005, αρ. 21 επ., σ. 27, Π. Κοριατοπούλου-Αγγέλη εις Π. Κοριατοπούλου-Αγγέλη/Χ. Τσίγγου, Λεξικό Πνευματικής Ιδιοκτησίας, Λημματσγραφημενη ερμηνεία, 2008, σ. 419, ΕφΑθ 4793/2009 ΔΕΕ 2010.50, ΕφΑΘ 885/2009 ΔΕΕ 2009.707, ΕφΑθ 5863/2008 ΕλλΔνη 2009.585, ΕφΑθ 6234/2007 ΕλλΔνη 2008.589).

2. Στο άρθρο 2 § 1 του παραπάνω νόμου απαριθμούνται εκτενώς, ενδεικτικά, τα πνευματικά δημιουργήματα που εφόσον είναι πρωτότυπα θεωρούνται έργα και είναι αντικείμενα της πνευματικής ιδιοκτησίας, με πρώτα τα «γραπτά κείμενα», κυριότερα είδη των οποίων είναι οι επιστημονικές πραγματείες κλπ. Στην ενδεικτική απαρίθμηση αναφέρονται επίσης «... τα έργα των εικαστικών τεχνών, στα οποία περιλαμβάνονται... οι φωτογραφίες ...». Η φωτογραφία, συνεπώς, συνιστά πνευματικό δημιούργημα που, εφόσον είναι πρωτότυπο, θεωρείται «έργο» ο δημιουργός του οποίου αποκτά επ’ αυτού πνευματική ιδιοκτησία κατ’ άρθρο 1 § 1 Ν. 2121/1993. Σκόπιμα δε στο άρθρο αυτό χρησιμοποιείται ο όρος «φωτογραφίες» και όχι «φωτογραφικά έργα», επειδή πρόθεση του νομοθέτη ήταν η προστασία κάθε φωτογραφίας. Ακόμη, το άρθρο 2 του Ν. 2121/93 είναι σύμφωνο με το άρθρο 6 της Οδηγίας 93/98 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διάταξη αυτή δέχεται μεν την προϋπόθεση της «δημιουργίας», αλλά επιβάλλει ως μοναδικό κριτήριο της πρωτοτυπίας να είναι η φωτογραφία «προσωπικό πνευματικό δημιούργημα του δημιουργού της», δηλ. ουσιαστικά να μην είναι αντιγραφή, αποκλείοντας κάθε άλλο αυστηρότερο κριτήριο (βλ. ΑΠ 1493/2009 ΧρΙΔ 2010/568, Π. Κοριατοπούλου-Αγγέλη, ο.π., Φωτογραφία, σ. 519). Η πρωτοτυπία εντοπίζεται στην επιλογή ή σκηνοθεσία θεμάτων ή αντικειμένου, την επιλογή του τόπου και χρόνου, την γωνία φωτογράφησης, τον φωτισμό, τη σχέση φωτογραφιζομένου αντικειμένου με τον περιβάλλοντα χώρο, τις αντιθέσεις χρωμάτων, αλλά και την ενδεχόμενη επεξεργασία της φωτογραφίας.

Σύμφωνα με το άρθρο 6 § 1 Ν. 2121/1993 «ο δημιουργός ενός έργου είναι ο αρχικός δικαιούχος του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος επί του έργου». Η θεμελιώδης στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας αρχή του δημιουργού συνδέεται άμεσα και αποκλειστικά με τη δημιουργική πράξη, η οποία αποτελεί πράξη υλική, εξωτερική ή πραγματική. Έννομη συνέπεια αυτής είναι η πρωτογενής κτήση της πνευματικής ιδιοκτησίας (βλ. Γ. Κουμάντο, Πνευματική ιδιοκτησία, 2002, σ. 167-168, ΕφΘεσ 1031/2008 ΕπισκΕΔ 2008.872, ΕφΠατρ 1145/2007 ΑχΝομ 2008.56, ΕφΑθ 3252/2002 ΧρΙΔ 2003/465).

3. Ακολούθως, στο άρθρο 65 του Ν. 2121/1993 προβλέπεται ένα πλέγμα αστικών κυρώσεων που ισχύει ενιαία σε κάθε περίπτωση προσβολής της πνευματικής ιδιοκτησίας ή των συγγενικών δικαιωμάτων, χωρίς ν’ αποκλείεται η συμπληρωματική εφαρμογή του ΑΚ. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 65, ο δημιουργός μπορεί να εγείρει αναγνωριστική αγωγή του δικαιώματος του, αγωγή για άρση της προσβολής και παράλειψη αυτής στο μέλλον, αγωγή για απόδοση του αδικαιολογήτου πλουτισμού, αγωγή για απόδοση του κέρδους και αγωγή για αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Ειδικότερα, η προσβολή απόλυτου και αποκλειστικού δικαιώματος, όπως το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας, συνιστά πράξη παράνομη και, εφόσον γίνεται υπαίτια, συνιστά αδικοπραξία, επειδή ενέχει αφ’ εαυτής εναντίωση προς την αποκλειστική εξουσία του δικαιούχου. Δηλαδή, το γεγονός της επέμβασης δημιουργεί και την παράνομη πράξη κατ’ άρθρο 914 ΑΚ και την ειδική διάταξη του άρθρου 65 του Ν. 2121/1993. Γενικά, ως παράνομη προσβολή ισχύει κάθε πράξη που επεμβαίνει στις εξουσίες (ηθικές ή περιουσιακές) του δημιουργού και γίνεται χωρίς την άδειά του, χωρίς να συντρέχει άλλος λόγος που αίρει τον παράνομο χαρακτήρα της προσβολής. Το άρθρο 65 του Ν. 2121/1993 αποτελεί ειδική διάταξη σε σχέση με το άρθρο 914 ΑΚ, το οποίο εφαρμόζεται, όπου η ως άνω ειδική διάταξη αφήνει κενά και στον βαθμό που δεν είναι ασυμβίβαστη η ανάλογη εφαρμογή με το νομοθετικό πνεύμα που διέπει τις διατάξεις των άρθρων 63 επ. του Ν. 2121/1993. Η υπαιτιότητα απαιτείται μόνο για την αξίωση αποζημίωσης, ενώ η ίδια η πράξη της προσβολής συνεπάγεται και το παράνομο (βλ. ΑΠ 872/2009 ΧρΙΔ 2010.298, ΑΠ 1493/2009 ΧΡΙΔ 2010.568, ΕφΘεσ 1031/2008 ΕπισκΕΔ 2008.872, ΕφΘεσ 3022/2006 ΕπισκΕΔ 2007.432).

V. Από την επανεκτίμηση των ένορκων καταθέσεων των μαρτύρων απόδειξης και ανταπόδειξης στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, όπως αυτές περιέχονται στα επικαλούμενα και σε επίσημο αντίγραφο προσκομιζόμενα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του πιο πάνω Δικαστηρίου, τις επικαλούμενες και νόμιμα προσκομιζόμενες φωτογραφίες, από τα έγγραφα, τα οποία οι διάδικοι επικαλούνται και προσκομίζουν νόμιμα είτε για να ληφθούν αυτοτελώς υπόψη ως αποδεικτικά στοιχεία είτε ως δικαστικά τεκμήρια, σε συσχέτιση και αλληλουχία με τις πιο πάνω καταθέσεις, αποδεικνύονται πλήρως τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά :

Α. Ιστορικό διαφοράς

1. Η ενάγουσα είναι επαγγελματίας φωτογράφος συνεργαζόμενη ως freelancer με επιχειρήσεις, αλλά και με γνωστά έντυπα περιοδικού τύπου ευρύτατης κυκλοφορίας σε πανελλαδική κλίμακα, όπως “Sonic”, “Soul”, “Εικόνες”, “Monopoli”, “Free”, “Athens Voice”, “Δίφωνο” και “Pop & Rock”, με τα δύο δε τελευταία περιοδικά διατηρεί μέχρι σήμερα μόνιμη συνεργασία. Ως φωτογράφος συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας στην Ελλάδα και στην αλλοδαπή (το έτος 2005 στο Λονδίνο και το έτος 2008 στην Πράγα), ενώ εκ παραλλήλου επέκτεινε την επαγγελματική της δραστηριότητα σε συνεργασίες στο διαδίκτυο (όπως με τον υψηλής επισκεψιμότητας μουσικό ιστότοπο www.avopolis.gr καθώς και στον ιστότοπο www.mixtape.gr), αλλά και με εταιρίες δημιουργίας επαγγελματικών ιστοσελίδων και με διάφορα εμπορικά καταστήματα για τη δημιουργία διαφημιστικών φυλλαδίων.

2. Επειδή ο πρώτος εναγόμενος, γνωστός μουσικοσυνθέτης, θα παραχωρούσε συνέντευξη στο μηνιαίο περιοδικό με την επωνυμία “Δίφωνο”, η οποία θα δημοσιευόταν στο τεύχος Νοεμβρίου 2009, τον Οκτώβριο του έτους 2009 ο αρχισυντάκτης του παραπάνω περιοδικού έδωσε εντολή στην ενάγουσα να προβεί σε φωτογράφηση του ανωτέρω πρώτου εναγομένου, με σκοπό οι φωτογραφίες που θα δημιουργούσε να πλαισιώσουν την προαναφερόμενη συνέντευξη. Σε εκτέλεση της ως άνω εντολής, μετά την παρέλευση μερικών ημερών, η ενάγουσα πραγματοποίησε τη συμφωνηθείσα φωτογράφηση του πρώτου εναγομένου σε μια νεοκλασική κατοικία στην περιοχή της Κυψέλης στην Αθήνα. Από μια σειρά ληφθεισών φωτογραφιών το περιοδικό “Δίφωνο” πλαισίωσε τη συνέντευξη του πρώτου εναγομένου στο τεύχος Νοεμβρίου 2009 από τρεις φωτογραφίες της, ως προς τις οποίες έλαβε την ανάλογη αμοιβή και επιπρόσθετα κράτησε όλα τα αρνητικά και τα φιλμς των φωτογραφιών.

3. Περί τα μέσα Νοεμβρίου 2009 ο δεύτερος εναγόμενος ενεργώντας για λογαριασμό του πρώτου εναγομένου και δρώντας ως εκπρόσωπός του (manager) πρότεινε στην ενάγουσα να αναλάβει μια νέα φωτογράφηση του προσώπου του πρώτου εναγομένου (με πλαίσιο και background το Κιάτο Κορινθίας, τόπο κατοικίας του), προκειμένου οι νέες φωτογραφίες της να χρησιμοποιηθούν στη διαφημιστική εκστρατεία του για τις εμφανίσεις του στη μουσική σκηνή “Σφεντόνα”, με έναρξη τον Δεκέμβριο 2009. Στο πλαίσιο αυτό και για την επίτευξη συμφωνίας για νέα φωτογράφηση του πρώτου εναγομένου η ενάγουσα επέδειξε και παρέδωσε στον δεύτερο εναγόμενο δείγματα της ποιότητας της εργασίας της από την προηγούμενη φωτογράφηση (cd φωτογραφιών ως book), υπό τον ρητό, ωστόσο, απαγορευτικό όρο της μη χρησιμοποίησης - με οποιονδήποτε τρόπο - των συγκεκριμένων φωτογραφιών, δοθέντος ότι αυτές είχαν ληφθεί αποκλειστικά για τις ανάγκες της συνέντευξης του πρώτου εναγομένου στο περιοδικό “Δίφωνο”, κατόπιν σχετικής εντολής του εν λόγω περιοδικού.

Β. Πραγματικά και νομικά δεδομένα

1. Ακολούθως, ο δεύτερος εναγόμενος, ενεργώντας ως manager του πρώτου εναγομένου και έχοντας αναλάβει από κοινού με τον Δ. Γ., ο οποίος βάσει ιδιωτικού συμφωνητικού που είχε καταρτίσει με τον Κ. Σ. εκείνη τη χρονική περίοδο (Δεκέμβριος 2009) εκμεταλλευόταν τη μουσική σκηνή “Σφεντόνα”, τη διαφήμιση και την προώθηση στο κοινό των εμφανίσεων του πρώτου εναγομένου στην παραπάνω μουσική σκηνή, παρέδωσε το ανωτέρω cd της ενάγουσας στον Δ. Γ.. Ο τελευταίος, σε συνεργασία με τον δεύτερο εναγόμενο, ανέθεσε στον γραφίστα, Γ. Ζ., να επεξεργασθεί και να εκτυπώσει μία από τις φωτογραφίες που περιλαμβανόταν στο ως άνω cd της ενάγουσας σε αφίσα. Σε εκτέλεση του έργου που του είχε ανατεθεί ο ανωτέρω γραφίστας προέβη στην επεξεργασία μιας από τις επίμαχες φωτογραφίες του cd, με τον ακόλουθο τρόπο : Αφαίρεσε εξ ολοκλήρου το background της με μόνη την προσωπογραφία του πρώτου εναγομένου, με αναφορά στις εμφανίσεις του τελευταίου στη μουσική σκηνή “Σφεντόνα”, στη συνέχεια την εκτύπωσε σε αφίσα μεγάλων διαστάσεων (50 X 80). Η επίμαχη αφίσα αναρτήθηκε σε πολλούς διαφημιστικούς χώρους στην Αθήνα και ως γιγαντοαφίσα έξω από τη μουσική σκηνή “Σφεντόνα”, χωρίς οποιαδήποτε αναφορά του ονόματος της ενάγουσας ως φωτογράφου.

2. Η φωτογραφία αυτή, την οποία η ενάγουσα έλαβε με δικά της τεχνικά μέσα, απεικονίζει τον πρώτο εναγόμενο ολόσωμο να κοιτάζει κατάματα το φακό με σταυρωμένα χέρια και ελαφρά κλίση προς τα μπροστά με διαφαινόμενο χαμόγελο, αποτελεί έργο πνευματικής ιδιοκτησίας και έχει πρωτότυπο χαρακτήρα, κατά την έννοια του άρθρου 2 § 1 του Ν. 2121/1993 διότι:

Από την επισκόπησή της προκύπτει ότι αυτή δεν αποτελεί απλή φωτογραφική και υλική αποτύπωση του εικονιζόμενου, αλλά εμφαίνεται σʼ αυτήν μια ατομική ιδιομορφία που αντανακλά την ιδιαιτερότητα της δημιουργικής διαδικασίας της φωτογράφου ενάγουσας και θεμελιώνεται στις γωνίες λήψης, στον φωτισμό, στις αντιθέσεις των χρωμάτων, στη στάση και στην έκφραση του προσώπου του εικονιζόμενου και στην εν γένει επεξεργασία της, που οδηγούν στη σχηματοποίηση μιας δημιουργικής ιδέας και ενός αρμονικού συνόλου. Τα ως άνω στοιχεία πιστοποιούν ότι η επίμαχη φωτογραφία είναι προσωπικό πνευματικό δημιούργημα της ενάγουσας και αντανακλούν την προσωπικότητά της ως δημιουργού, δηλαδή την έμπνευση, την ευαισθησία, τη διορατικότητα, τη γνώση, την παρατήρηση, τον υπολογισμό, την εμπειρία της στη δημιουργική διαδικασία που επέφερε το συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

3. Η παράδοση της επίδικης φωτογραφίας από τον δεύτερο εναγόμενο στον Δ. Γ., η επεξεργασία και η εκτύπωσή της σε αφίσα μεγάλων διαστάσεων (κατά τα προεκτεθέντα) και η εν γένει χρήση της, έγινε κατά παράβαση του προαναφερόμενου απαγορευτικού όρου που είχε θέσει η ενάγουσα κατά την παράδοση του cd με τις φωτογραφίες για μη περαιτέρω χρήση τους, καθʼ οποιονδήποτε τρόπο και δη χωρίς την άδειά της και την αναγραφή του ονόματος της στις διαφημιστικές αφίσες. Μολονότι, οι εναγόμενοι γνώριζαν ότι η αντίδικός τους είναι η πνευματική δημιουργός της επίμαχης φωτογραφίας με τα αντίστοιχα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, εν τούτοις, χωρίς τη συναίνεση της ενάγουσας, την παρέδωσαν στον Δ. Γ., ο οποίος προέβη περαιτέρω στην εκμετάλλευσή της, στερώντας από αυτήν την ίδια δυνατότητα (της εκμετάλλευσης της εν λόγω φωτογραφίας). Επιπλέον, όταν η ενάγουσα την 28.1.2010 και την 2.2.2010 κοινοποίησε στον πρώτο και τον δεύτερο των εναγόμενων αντίστοιχα την από 15.1.2010 εξώδικη δήλωσή της διαμαρτυρόμενη για τη χρήση της εν λόγω φωτογραφίας χωρίς την άδειά της και με ταυτόχρονη πρόσκληση για διευθέτηση του θέματος αυτού, οι αντίδικοί της δεν απάντησαν επιδεικνύοντας αδιαφορία.

4. Ενόψει των ανωτέρω, αποδείχθηκε ότι:

α. Οι εναγόμενοι υπαίτια και παράνομα προσέβαλαν τα δικαιώματα της ενάγουσας που απορρέουν από την πνευματική ιδιοκτησία και συνεπώς είναι υπόχρεοι προς αποζημίωσή της. Το ύψος της αποζημίωσης καθορίζεται, κατʼ ελάχιστο όριο, από το διπλάσιο της αμοιβής, που συνήθως ή κατά νόμον, καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης, στην οποία προέβησαν οι εναγόμενοι χωρίς την άδεια της ενάγουσας. Ειδικότερα, η αξία της επίμαχης φωτογραφίας ανέρχεται στο ποσό των 1.000 ε, την οποία οι εναγόμενοι θα κατέβαλαν στην αντίδικό τους για την προπεριγραφείσα χρήση της, αλλά το ίδιο ποσό θα κατέβαλαν και σε οποιονδήποτε άλλο φωτογράφο για να τους παραχωρήσει την άδεια εκμετάλλευσης παρόμοιας φωτογραφίας. Επομένως, οι εναγόμενοι ενέχονται από κοινού να της καταβάλουν, εις ολόκληρο ο καθένας, λόγω της κοινής τους υπαιτιότητας (926 ΑΚ), αφού ο δεύτερος ενεργούσε για λογαριασμό και ως manager του πρώτου εναγομένου, ως αποζημίωση το διπλάσιο της αξίας της φωτογραφίας και συγκεκριμένα το ποσό των 2.000 6 (1.000 X 2), εντόκως από την επόμενη ημέρα επίδοσης της αγωγής, β. Λόγω της ως άνω παράνομης και υπαίτιας συμπεριφοράς των εναγόμενων η ενάγουσα υπέστη ηθική βλάβη, εφόσον το ως άνω πνευματικό της δημιούργημα χρησιμοποιήθηκε χωρίς τη συναίνεσή της και προσβλήθηκε το ηθικό της δικαίωμα επʼ αυτού. Για την αποκατάσταση της εν λόγω ηθικής βλάβης δικαιούται χρηματική ικανοποίηση, η οποία κατʼ εύλογη κρίση του Δικαστηρίου ανέρχεται στο ποσό των 3.000 ε, λαμβάνοντας υπόψη τα πραγματικά περιστατικά που συνιστούν την αδικοπραξία των εναγομένων, το είδος και το βαθμό της υπαιτιότητάς τους, το μέγεθος της προσβολής της προσωπικότητας της ενάγουσας ως πνευματικής δημιουργού, την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των διαδίκων. Το ως άνω ποσό επιδικάζεται με τον νόμιμο τόκο από την επόμενη ημέρα επίδοσης της αγωγής.

Συνεπώς, κάθε εναγόμενος υποχρεούται να καταβάλει, ευθυνόμενος εις ολόκληρο, στην ενάγουσα το συνολικό ποσό των 5.000 ε, νομιμοτόκως, από την επόμενη ημέρα επίδοσης της αγωγής. Επιπλέον, πρέπει να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι να απέχουν από κάθε μελλοντική ενέργεια προσβολής των πνευματικών δικαιωμάτων της ενάγουσας, με απειλή χρηματικής ποινής 1.000 ε και προσωπικής κράτησης 1 μηνός εις βάρος κάθε εναγομένου για κάθε παράβαση της ανωτέρω υποχρέωσής τους.

5. Ο ισχυρισμός των εναγομένων ότι υπεύθυνος της προσβολής των πνευματικών δικαιωμάτων της ενάγουσας είναι ο προαναφερόμενος Δ. Γ., ο οποίος εκμεταλλευόταν τη μουσική σκηνή “Σφεντόνα”, κρίνεται απορριπτέος ως ουσία αβάσιμος, διότι:

α. Όπως έχει προαναφερθεί, ο δεύτερος εναγόμενος ενεργώντας ως manager του πρώτου εναγομένου είχε αναλάβει από κοινού με τον Δ. Γ., τη διαφήμιση και την προώθηση στο κοινό των εμφανίσεων του πρώτου εναγομένου στην παραπάνω μουσική σκηνή.

β. Ο δεύτερος εναγόμενος, αν δεν είχε σχέση με τη διαφημιστική εκστρατεία των παραπάνω εμφανίσεων του πρώτου εναγομένου δεν θα έπρεπε να παραλάβει από την ενάγουσα το cd φωτογραφιών της ή να την ενημερώσει σχετικά με τον Δ. Γ. και την παραπάνω διαφημιστική εκστρατεία.

VI. Κατʼ ακολουθίαν αυτών, η εκκαλούμενη απόφαση του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, η οποία αξιολόγησε κατά τον ίδιο τρόπο τα πραγματικά περιστατικά και κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα, έστω και με συνεπτυγμένες σκέψεις που συμπληρώνονται - σύμφωνα με το άρθρο 534 ΚΠολΔ - με την προκείμενη απόφαση (βλ. Σ. Σαμουήλ, Η έφεση, 2003, § 1136, σ. 427), ορθώς εφάρμοσε τον νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις, οι δε αντίθετες αιτιάσεις των εκκαλούντων στην προαναφερόμενη έφεση κρίνονται απορριπτέες ως αβάσιμες, απορριπτομένης συνολικώς της ενλόγω έφεσης ως ουσία αβάσιμης. Τέλος, οι εκκαλούντες λόγω της ήττας τους πρέπει να καταδικασθούν στη δικαστική δαπάνη της εφεσίβλητης για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας (αρθρ. 176, 183, 191 § 2 ΚΠολΔ), κατά τα καθοριζόμενα ειδικότερα στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Δικάζει κατʼ αντιμωλίαν των διαδίκων.

Δέχεται τύποις και απορρίπτει κατʼ ουσίαν την έφεση.

Καταδικάζει τους εκκαλούντες στη δικαστική δαπάνη της εφεσίβλητης για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας, το ύψος της οποίας καθορίζει στο ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ.

Κρίθηκε, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στις 30 Μαΐου 2012, χωρίς να παρευρίσκονται οι διάδικοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ