ΤΡΑΠΕΖΑ
ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»
ΣτΕ 2234/2018
Χρονική
αρμοδιότητα Υπουργού για υπογραφή υπουργικής πράξης - Κοινή υπουργική απόφαση
-.
Για να είναι έγκυρη μια κοινή υπουργική απόφαση πρέπει κατά
τον χρόνο της τελικής εκδόσεώς της οι υπογράψαντες υπουργοί να παραμένουν
αρμόδιοι και να μην έχουν αντικατασταθεί. Δεκτή η αίτηση ακυρώσεως κοινής
υπουργικής αποφάσεως περί εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων, η οποία φέρει
υπογραφή υπουργού σε ημεροχρονολογία κατά την οποία
αυτή δεν ήταν πλέον υπουργός και είχε ήδη αντικατασταθεί, είχε δηλ. απωλέσει τη σχετική αρμοδιότητα για την υπογραφή της.
Αριθμός 2234/2018
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ
ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Ε΄
Συνεδρίασε δημόσια στο
ακροατήριό του στις 18 Απριλίου 2018, με την εξής σύνθεση: Αθ.
Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Αγγ. Μίντζια, Ρ. Γιαννουλάτου,
Σύμβουλοι, Α. Σκούφαλος, Ζ. Θεοδωρικάκου,
Πάρεδροι. Γραμματέας η Μ. Βλασερού.
Για να δικάσει την από 19
Σεπτεμβρίου 2011 αίτηση:
του Δήμου Μεγαλόπολης
Αρκαδίας, ο οποίος παρέστη με τους δικηγόρους: α) Απόστολο Παπακωνσταντίνου και
β) Γεώργιο Δανόπουλο, που τους διόρισε με απόφαση η
Οικονομική του Επιτροπή,
κατά των: 1) Υπουργού
Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και ήδη Υπουργού Περιβάλλοντος
και Ενέργειας, ο οποίος παρέστη με τον Αναστάσιο Μπάνο,
Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, 2) Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης και ήδη Υπουργού Υγείας, ο οποίος παρέστη με τον Νικόλαο Τσίρο, ο
οποίος κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη
εμφανίσεώς του, 3) Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και 4) Υπουργού
Πολιτισμού και Τουρισμού και ήδη Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι
παρέστησαν με τον Αναστάσιο Μπάνο, Πάρεδρο του
Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
και κατά της
παρεμβαίνουσας Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ Α.Ε.), που εδρεύει στην
Αθήνα (Χαλκοκονδύλη 30), η οποία παρέστη με την δικηγόρο Φιλοθέη - ’λκηστη Μουρατιάν, που την διόρισε με πληρεξούσιο.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών
Δήμος επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ αριθμ. οικ.
200969/5.7.2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αγροτικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων και Πολιτισμού και Τουρισμού και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη
της Διοικήσεως.
Οι πληρεξούσιοι των
διαδίκων δήλωσαν, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 21 του
Κανονισμού Λειτουργίας του Δικαστηρίου ότι δεν θα αγορεύσουν.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση
της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Αγγ. Μίντζια.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση
το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ
α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ
ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, με την
κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται κατά νόμον η καταβολή παραβόλου, ζητείται η ακύρωση της οικ.
200969/5.7.2011 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αγροτικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων και Πολιτισμού και Τουρισμού. Με την κοινή αυτή υπουργική απόφαση
εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για το έργο της κατασκευής και λειτουργίας
Χώρου Διαχείρισης Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΧΔΒΑ) στο Λιγνιτικό
Κέντρο Μεγαλόπολης Ν. Αρκαδίας της ΔΕΗ Α.Ε..
2. Επειδή, η αίτηση
ασκείται με έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς
από τον αιτούντα Δήμο, ο οποίος προβάλλει ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα στον
ανωτέρω χώρο, που εμπίπτει στην εδαφική του περιφέρεια, επιβαρύνει το
περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων της περιοχής.
3. Επειδή, με πρόδηλο
έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς παρεμβαίνει
στη δίκη, υπέρ της διατήρησης της ισχύος της προσβαλλόμενης αποφάσεως, η
ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Δ.Ε.Η. Α.Ε.».
4. Επειδή, στο άρθρο 18
παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, Α΄ 45), ορίζεται ότι
«1. Η ατομική διοικητική πράξη τελειούται με την
υπογραφή και τη χρονολόγησή της, ή τη δημοσίευσή της αν είναι δημοσιευτέα κατά νόμο. ...».
5. Επειδή, η νομιμότητα
μιας ατομικής διοικητικής πράξεως από απόψεως αρμοδιότητας κρίνεται, κατά
γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, από την ημερομηνία έκδοσής της. Εξ άλλου,
η εν λόγω πράξη, εφόσον δεν είναι δημοσιευτέα, τελειούται με την υπογραφή και τη χρονολόγησή της. Η αρχή
αυτή ισχύει και για τις ατομικές διοικητικές πράξεις που εκδίδονται κατ
ενάσκηση συλλογικής αρμοδιότητας. Τέτοιες πράξεις είναι και οι κοινές
υπουργικές αποφάσεις με τις οποίες εγκρίνονται περιβαλλοντικοί όροι κατ εφαρμογήν της νομοθεσίας για την προστασία του
περιβάλλοντος (ΣτΕ 4357/2011 7μ., 674/2018, 751/2014,
2113/2011, 1055/2010 κ.ά.), η αρμοδιότητα έκδοσης των οποίων ανήκει σε πλείονες
από κοινού ενεργούντες υπουργούς, των οποίων τις υπογραφές πρέπει να φέρουν.
Επομένως, ανεξάρτητα από το χρόνο κάθε επιμέρους υπογραφής της πράξεως αυτής
από τον κατά περίπτωση συναρμόδιο υπουργό, πρέπει κατά το χρόνο της τελικής
εκδόσεώς της οι υπογράψαντες υπουργοί να παραμένουν αρμόδιοι και να μην έχουν,
πάντως, αντικατασταθεί.
6. Επειδή, η προσβαλλόμενη
κοινή υπουργική απόφαση υπογράφεται, μεταξύ άλλων, από την Υπουργό
Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ., φέρει δε ημερομηνία εκδόσεως
5.7.2011 και αριθμό πρωτοκόλλου οικ. 200969, ενώ αναρτήθηκε στο διαδικτυακό
τόπο «Διαύγεια» του ν. 3861/2010 (Α΄ 112), στις 14.7.2011. Προηγουμένως, στις
17.6.2011 (δηλαδή πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης αποφάσεως), είχε
δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το π.δ/μα
62/2011 (Α΄ 145) περί αποδοχής παραίτησης Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών,
με το οποίο, μεταξύ άλλων, έγινε αποδεκτή η παραίτηση που είχε υποβάλει η ως
άνω Υπουργός από το αξίωμά της. Στο ίδιο δε φύλλο της Εφημερίδας της
Κυβερνήσεως δημοσιεύθηκε και το π.δ/μα 63/2011 περί
διορισμού Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και
Υφυπουργών, με το οποίο, κατόπιν ανασχηματισμού της κυβέρνησης, στη θέση του
Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής διορίσθηκε ο ..
7. Επειδή, υπό τα δεδομένα
αυτά, η προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση (κ.υ.α.)
εγκρίσεως των περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία του ανωτέρω
έργου, ως μη δημοσιευτέα, τελειώθηκε, σύμφωνα με το
άρθρο 18 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, με την υπογραφή και
χρονολόγησή της από όλους τους συναρμόδιους Υπουργούς. Ως εκ τούτου αναρμοδίως
κατά χρόνο υπογράφεται από την . σε ημεροχρονολογία
(5.7.2011), κατά την οποία είχε ήδη γίνει αποδεκτή η παραίτησή της, δεν ήταν,
πλέον, Υπουργός, και είχε διοριστεί στη θέση της νέος Υπουργός Περιβάλλοντος,
Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (βλ. Σ.τ.Ε. 3279/2012, πρβλ.
Σ.τ.Ε. 4146/2015). Τα εκτιθέμενα δε στο με αριθ. πρωτ.
195419/15.3.2012 έγγραφο των απόψεων του Προϊσταμένου της Ειδικής Υπηρεσίας
Περιβάλλοντος προς το Δικαστήριο και ειδικότερα ότι το σχέδιο της
προσβαλλόμενης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων υπεγράφη από την ως άνω
Υπουργό ΠΕ.Κ.Α. στις 19.7.2010 και επεστράφη στην εν λόγω υπηρεσία προκειμένου
να προωθηθεί προς υπογραφή στους συναρμόδιους Υπουργούς Υγείας και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Πολιτισμού και Τουρισμού, ότι
το σχέδιο αυτό ακολούθως επεστράφη στην υπηρεσία υπογεγραμμένο από όλους τους
συναρμόδιους Υπουργούς στις 16.6.2011, δηλαδή πριν από την έκδοση του π.δ/τος 62/2011 στις 17.6.2011,
καθώς και ότι τελικώς η διαδικασία για την έκδοσή της ολοκληρώθηκε στις
5.7.2011, και αληθή υποτιθέμενα, δεν ασκούν επιρροή στην προκείμενη περίπτωση.
Και τούτο διότι, πριν από την υπογραφή της προσβαλλόμενης κοινής υπουργικής
απόφασης από όλους τους συναρμόδιους Υπουργούς και τη χρονολόγησή της, δεν
υφίστατο πράξη, αλλά απλό σχέδιο. Εξ άλλου, το γεγονός ότι η διαδικασία
παραγωγής της προσβαλλόμενης αποφάσεως είχε τεθεί σε κίνηση ενόσω η . ήταν
ακόμη αρμόδια ως Υπουργός Περιβάλλοντος, δεν την καθιστά νόμιμη, ενόψει όσων
εκτίθενται στη σκέψη 4, δεδομένου ότι τελικώς η πράξη αυτή εκδόθηκε σε χρόνο
κατά τον οποίο η ανωτέρω δεν ήταν πλέον Υπουργός Περιβάλλοντος και συνεπώς είχε
απωλέσει τη σχετική αρμοδιότητα για την υπογραφή της. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός
της παρεμβαίνουσας κατά τον οποίο, ενόψει της αρχής της ενιαίας δράσεως της
Διοικήσεως, η αναφορά στο πρόσωπο της συγκεκριμένης Υπουργού και η έλλειψη της
υπουργικής ιδιότητας κατά τον κρίσιμο χρόνο δεν ασκούν επιρροή στη νομιμότητα
της προσβαλλόμενης αποφάσεως, αφού αυτή σε κάθε περίπτωση έχει υπογραφεί από
τον Υπουργό Περιβάλλοντος, ανεξαρτήτως του φυσικού προσώπου που είχε κατά τον
χρόνο αυτόν την εν λόγω ιδιότητα, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Και τούτο
διότι, η αρμοδιότητα διοικητικού οργάνου, κατά γενική αρχή, οριοθετείται
χρονικώς και, εν γένει, συναρτάται με το συγκεκριμένο πρόσωπο, το οποίο κατά το
συγκεκριμένο χρονικό σημείο κατέχει τη θέση ή την ιδιότητα στην οποία
απονεμήθηκε ή μεταβιβάσθηκε κανονιστικώς η εν λόγω αρμοδιότητα. ’λλωστε, με
αυτή την έννοια είναι νοητή και η δυνατότητα εξέτασης διαφόρων πλημμελειών κατά
την άσκηση της αρμοδιότητας, με προβολή αντίστοιχων λόγων ακυρώσεως. Σύμφωνα δε
με το νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε κατά το χρόνο εκδόσεως της προσβαλλόμενης
πράξεως, τις αρμοδιότητες του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής
Αλλαγής ασκούσε πλέον ο ήδη διορισθείς στη θέση αυτή Υπουργός .. Συνεπώς, για
το λόγο αυτόν, που προβάλλεται βασίμως, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη
αίτηση και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση. Κατόπιν δε τούτου παρέλκει ως
αλυσιτελής η έρευνα των λοιπών προβαλλόμενων λόγων ακυρώσεως, ενώ πρέπει να
απορριφθεί η παρέμβαση.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την αίτηση.
Ακυρώνει την οικ.
200969/5.7.2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής
Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
και Πολιτισμού και Τουρισμού, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Απορρίπτει την παρέμβαση.
Επιβάλλει συμμέτρως σε
βάρος του Δημοσίου και της παρεμβαίνουσας ΔΕΗ Α.Ε. τη δικαστική δαπάνη του
αιτούντος Δήμου, που ανέρχεται σε εννιακόσια είκοσι (920) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην
Αθήνα στις 26 Απριλίου 2018
Ο Πρόεδρος του Ε´
Τμήματος Η Γραμματέας
Αθ.
Ράντος Μ.
Βλασερού
και η απόφαση δημοσιεύθηκε
σε δημόσια συνεδρίαση στις 24 Οκτωβρίου 2018.
Ο Πρόεδρος του Ε´
Τμήματος Η Γραμματέας
Αθ.
Ράντος Ε.
Οικονόμου