ΣτΕ
2182/2015
Κοινωνική
ασφάλιση - Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών (Ο.Α.Ε.Ε.) -
Προδικαστικό ερώτημα - Σύνταξη αναπηρίας - Παράταση χρονικού διαστήματος
χορήγησης σύνταξης αναπηρίας - Αρμόδια όργανα για τον καθορισμό ποσοστού
αναπηρίας -.
Κρίθηκε ότι η τελεσίδικη κρίση της
δευτεροβάθμιας υγειονομικής επιτροπής επί του ποσοστού ασφαλιστικής αναπηρίας
(ή η αντίστοιχη κρίση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής, κατά της οποίας
δεν ασκήθηκε έφεση ενώπιον της δευτεροβάθμιας), εφόσον είναι πλήρως
αιτιολογημένη, είναι δεσμευτική τόσο για τα ασφαλιστικά όργανα του ΟΑΕΕ (τα
οποία δεν δύνανται να αποκλίνουν από το καθοριζόμενο ποσοστό αναπηρίας), όσο
και για τα επιλαμβανόμενα στη συνέχεια, σε περίπτωση άσκησης προσφυγής κατά των
αποφάσεων των οργάνων αυτών, διοικητικά δικαστήρια. Οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ
έχουν, ειδικώς για ζητήματα ασφαλιστικών κρίσεων, δικαίωμα (ένδικοφανούς)
προσφυγής ενώπιον των δευτεροβάθμιων υγειονομικών επιτροπών, αφού δε αποφανθούν
τα αρμόδια για τη χορήγηση ή μη σύνταξης αναπηρίας, ασφαλιστικά όργανα του
ΟΑΕΕ, επί τη βάσει των ασφαλιστικών κρίσεων των ως άνω υγειονομικών επιτροπών,
οι ασφαλισμένοι έχουν δικαίωμα ένστασης ενώπιον των Τοπικών Διοικητικών
Επιτροπών και στη συνέχεια, δικαίωμα προσφυγής ενώπιον των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων.
Αριθμός 2182/2015
TO ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ A'
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις
12 Ιανουαρίου 2015, με την εξής σύνθεση: Ν. Σακελλαρίου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος
του Α' Τμήματος, Σπ. Μαρκάτης, Τ. Κόμβου, Π. Μπραΐμη, Π. Χαμάκος, Σύμβουλοι,
Στ. Κτιστάκη, Θ. Ζιάμου,
Πάρεδροι. Γραμματέας η Β. Ραφαηλάκη, Γραμματέας του
Α' Τμήματος.
Για να αποφανθεί επί του προδικαστικού
ερωτήματος, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, που υποβλήθηκε
με την 788/2013 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Ηρακλείου σχετικά με την
από 30 Απριλίου 2008 προσφυγή:
του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με
την επωνυμία «Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών» (Ο.Α.Ε.Ε.), που
εδρεύει στην Αθήνα (Σατωβριάνδου 18), ο οποίος παρέστη
με τη δικηγόρο Ιωάννα Ζωγράφου (A.M. 15452), που τη διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά της ..., κατοίκου Ηρακλείου (...), η
οποία δεν παρέστη.
Με την αίτηση αυτή ο προσφεύγων Οργανισμός
επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ' αριθμ. 68/8/20.2.2008 απόφαση της Τοπικής
Διοικητικής Επιτροπής (ΤΔΕ) του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών
(ΟΑΕΕ) Κρήτης.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της
εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Θ. Ζιάμου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την
πληρεξούσια του προσφεύγοντος Οργανισμού, η οποία τοποθετήθηκε επί του
προδικαστικού ερωτήματος και των λόγων της προσφυγής και ζήτησε να γίνει δεκτή
η προσφυγή.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο
συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή, με την 788/2013 απόφαση του
Διοικητικού Πρωτοδικείου Ηρακλείου υπεβλήθη στο Συμβούλιο της Επικρατείας
προδικαστικό ερώτημα, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010,
σχετικά με την εκκρεμή ενώπιον του προσφυγή του Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων
Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) κατά της ... για την ακύρωση της 68/8/20.2.2008 αποφάσεως
της Τοπικής Διοικητικής Επιτροπής της Περιφερειακής Διεύθυνσης Κρήτης του ΟΑΕΕ,
με την οποία έγινε δεκτή η 19098/1.10.2007 ένσταση της συνταξιούχου του
Οργανισμού ... (καθής η προσφυγή) κατά της
1016/30.8.2007 αποφάσεως της Προϊσταμένης της Περιφερειακής Διεύθυνσης Κρήτης
του ΟΑΕΕ. Με την τελευταία αυτή απόφαση είχε απορριφθεί η 6557/19.4.2007 αίτηση
της εν λόγω συνταξιούχου για παράταση του χρονικού διαστήματος χορήγησης
σύνταξης αναπηρίας σε αυτήν.
2. Επειδή, με την από 9.4.2014 πράξη του
Προέδρου του Α' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, η συζήτηση του υπό
κρίση προδικαστικού ερωτήματος προσδιορίστηκε στην επταμελή σύνθεση του
Τμήματος λόγω σπουδαιότητας. Η πράξη αυτή του Προέδρου περί ορισμού εισηγητή
και προσδιορισμού δικασίμου δημοσιεύτηκε
στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» στις 25.4.2014 και στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ» στις
30.4.2014, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 1 του ν. 3900/2010.
3. Επειδή, η υπόθεση νομίμως συζητείται
παρά τη μη παράσταση της καθής η προσφυγή
.., διότι,
όπως προκύπτει από τα στοιχεία της δικογραφίας (βλ. το από 29.4.2014
αποδεικτικό επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή ....), επιδόθηκε νομοτύπως και
εμπροθέσμως στον πληρεξούσιο δικηγόρο της, Γ. Καρούτσο,
αντίγραφο της από 9.4.2014 πράξεως του Προέδρου του Α' Τμήματος του Συμβουλίου
της Επικρατείας, με την οποία ορίστηκε εισηγητής και δικάσιμος για τη συζήτηση
του προδικαστικού ερωτήματος που αναφέρεται στην πράξη.
4. Επειδή, στο άρθρο 1 παρ. 2 του ν.
3900/2010 (Α' 213) ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι, όταν το διοικητικό δικαστήριο
επιλαμβάνεται υποθέσεως, στην οποία ανακύπτει ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος
που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων, μπορεί, με απόφαση του που δεν
υπόκειται σε ένδικα μέσα, να υποβάλει σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο
Συμβούλιο της Επικρατείας. Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, το ζήτημα που
τίθεται με το προδικαστικό ερώτημα πρέπει να ανακύπτει πράγματι στο πλαίσιο της
συγκεκριμένης διαφοράς, δηλαδή να είναι κρίσιμο και λυσιτελές για την επίλυση
της και τούτο να τεκμηριώνεται επαρκώς στην απόφαση που διατυπώνει το ερώτημα,
άλλως το τελευταίο είναι απαράδεκτο και το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν το
απαντά, (βλ. ΣτΕ 1841/2013 Ολομ.,
761/2014 επταμ.). Αντίθετα, για το παραδεκτό του
προδικαστικού ερωτήματος, το διοικητικό δικαστήριο δεν απαιτείται να λαμβάνει
και, μάλιστα, αιτιολογημένα, θέση επί του νομικού ζητήματος που τίθεται με
αυτό, αν και κάτι τέτοιο είναι σκόπιμο, προς το συμφέρον της απονομής της
δικαιοσύνης (βλ. ΣτΕ 761/2014 επταμ.,
2282/2014 σκ. 4).
5. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, το
διοικητικό πρωτοδικείο, επιλήφθηκε της ως άνω προσφυγής του ΟΑΕΕ, ανέβαλε την
έκδοση οριστικής αποφάσεως και εξέδωσε την παραπεμπτική του απόφαση, αφού έλαβε
υπόψη του τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Η καθής
η προσφυγή ... έλαβε σύνταξη αναπηρίας από το ΤΕΒΕ από 1.2.2004 έως 30.4.2007,
αφού η αρμόδια υγειονομική επιτροπή αποφάνθηκε ότι το ποσοστό αναπηρίας της
ήταν 67%. Με την 6577/19.4.2007 αίτηση της προς την Περιφερειακή Διεύθυνση
Κρήτης του OAEE (διαδόχου του TEBE από 1.1.2007) η συνταξιούχος ζήτησε παράταση
της συνταξιοδότησης της λόγω αναπηρίας συνυποβάλλοντας και τα σχετικά
δικαιολογητικά. Η Περιφερειακή Διεύθυνση του ΟΑΕΕ Κρήτης την παρέπεμψε στην
Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή (AYE) του ΟΑΕΕ, η οποία, με τη 141/4.6.2007
γνωμάτευση της, αποφάνθηκε για τη φύση της παθήσεως της καθής
και προσδιόρισε το ποσοστό ανατομοφυσιολογικής της
βλάβης σε 55% και το ποσοστό ασφαλιστικής της αναπηρίας σε 60% για την περίοδο
από 1.5.2007 έως 30.4.2008. Την ως άνω γνωμάτευση της AYE η ασφαλισμένη
προσέβαλε ενώπιον της Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής (BYE) με έφεση,
ζητώντας αύξηση του ποσοστού αναπηρίας της. Η BYE, με την 56/3.7.2007 γνωμάτευση
της αποφάνθηκε ότι η
παρουσιάζει την πάθηση που διαπίστωσε και η AYE και
προσδιόρισε το ίδιο ποσοστό ανατομοφυσιολογικής και
ασφαλιστικής βλάβης για την ίδια χρονική περίοδο. Κατόπιν τούτου η Προϊσταμένη
της Περιφερειακής Διεύθυνσης του ΟΑΕΕ Κρήτης, με την 1016/30.8.2007 απόφαση
της, μετά και από πρόσκληση σε ακρόαση της συνταξιούχου, απέρριψε την αίτηση
παράτασης της συνταξιοδότησης της με την αιτιολογία ότι το ποσοστό αναπηρίας
της ήταν μικρότερο από το αιτούμενο από το π.δ.
258/2005 ποσοστό 67%. Ακολούθως η συνταξιούχος άσκησε την 19098/1.10.2007
ένσταση κατά της παραπάνω αποφάσεως ενώπιον της ΤΔΕ της Περιφερειακής
Διεύθυνσης Κρήτης του ΟΑΕΕ. Η ΤΔΕ δέχθηκε την ένσταση, με την 68/8/20.2.2008
απόφαση της, χωρίς περαιτέρω ανάλυση στο διατακτικό της, υπονοώντας, με την
απόφαση της, ότι η ΤΔΕ προσαυξάνει το ποσοστό της ασφαλιστικής αναπηρίας της
ενιστάμενης από 60% (που δέχθηκαν η BYE και η Προϊσταμένη της Περιφερειακής
Διεύθυνσης του ΟΑΕΕ Κρήτης) σε 67% και χορηγεί στην ενιστάμενη την αιτηθείσα
παράταση της συνταξιοδότησης της λόγω αναπηρίας για την περίοδο από 1.5.2007
έως 30.4.2008. Με την προσφυγή του ο ΟΑΕΕ ζήτησε την ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης της ΤΔΕ,
προβάλλοντας ότι μη νομίμως η ΤΔΕ έκανε δεκτή την ένσταση και προσαύξησε το
ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας της ενιστάμενης από 60% σε 67%, προκειμένου να
παρατείνει τη συνταξιοδότηση της λόγω αναπηρίας. Ειδικότερα, ο ΟΑΕΕ προέβαλε
ότι μετά την έναρξη ισχύος του π.δ. 258/2005
(«Καταστατικό ΟΑΕΕ») και συγκεκριμένα του άρθρου 21 παρ. 3 αυτού, δηλαδή από
1.1.2006 και εφεξής, σε συνδυασμό με τις διατάξεις της Φ.8000/7220/308 (ΦΕΚ
ΒΊ397/14.9.2006) αποφάσεως του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας
(«Κανονισμός Ασφαλιστικής Λειτουργίας του Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων
Επαγγελματιών»), αποκλειστικά αρμόδια όργανα για τον καθορισμό της ανικανότητας
προς εργασία (ασφαλιστικής αναπηρίας) των ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ καθίστανται οι
Πρωτοβάθμιες και Δευτεροβάθμιες Υγειονομικές Επιτροπές και το ποσοστό αναπηρίας
που καθορίζουν είναι απόλυτα δεσμευτικό για τον οικείο Προϊστάμενο
Περιφερειακής Διεύθυνσης ΟΑΕΕ και για την ΤΔΕ, οι οποίοι δεν δικαιούνται να το
προσαυξήσουν. Επομένως, κατά τον προβαλλόμενο λόγο της προσφυγής, οι ΤΔΕ του
ΟΑΕΕ δεν έχουν πλέον αρμοδιότητα να αποφαίνονται επί ενδικοφανών
προσφυγών, των οποίων αντικείμενο είναι η προσαύξηση του ποσοστού ασφαλιστικής
αναπηρίας και για το λόγο αυτό, μη νομίμως η ΤΔΕ της Περιφερειακής Διεύθυνσης
Κρήτης του ΟΑΕΕ, με την προσβαλλόμενη απόφαση της, προέβη σε τέτοια προσαύξηση
ποσοστού ασφαλιστικής αναπηρίας, ενώ έπρεπε να απορρίψει την ένσταση (ενδικοφανή προσφυγή) της
.. ως απαράδεκτη και ως αβάσιμη.
6. Επειδή, στη συνέχεια το διοικητικό
πρωτοδικείο δέχθηκε τα ακόλουθα: Το π.δ. 258/2005
(«Καταστατικό του Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών [ΟΑΕΕ]» (Α'
316/28.12.2005), με έναρξη ισχύος από 1.1.2006 σύμφωνα με το άρθρο 38 αυτού)
ορίζει στο μεν άρθρο 21 με τίτλο «Προϋποθέσεις σύνταξης λόγω αναπηρίας» ότι:
«1. Ο ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ, μετά τη διακοπή του επαγγέλματος λόγω νόσου,
δικαιούται σύνταξη λόγω αναπηρίας, αν έγινε ανάπηρος κατά την έννοια του
παρόντος και έχει πραγματοποιήσει πέντε έτη ασφάλισης, από τα οποία δύο έτη
μέσα στα πέντε τελευταία έτη πριν από την επέλευση της αναπηρίας ή τη διακοπή
της ασφάλισης. ...3. Ο ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ θεωρείται ανάπηρος για την
εφαρμογή των διατάξεων των προηγούμενων παραγράφων σε περίπτωση πάθησης ή
βλάβης ή εξασθένισης σωματικής ή πνευματικής για εξάμηνη διάρκεια τουλάχιστον,
κατά ιατρική πρόβλεψη, εφόσον καταστεί ανίκανος με ποσοστό 67% και άνω, για το
επάγγελμα που ασκούσε προ της επέλευσης της αναπηρίας. ...» Στο δε άρθρο 22
αυτού με τον τίτλο «Διαδικασία βεβαιώσεως αναπηρίας» ορίζει ότι: «1. Αρμόδια
για τη διαπίστωση της αναπηρίας, κατά την έννοια της παρ. 3 του άρθρου 21,
είναι η πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή του ΟΑΕΕ, του τόπου κατοικίας του
ασφαλισμένου, στην οποία παραπέμπεται από το αρμόδιο όργανο του Οργανισμού. 2.
Η υγειονομική επιτροπή που εξετάζει τον ασθενή, αποφαίνεται για το είδος της
πάθησης του, τη διάρκεια ανικανότητας και το ποσοστό της αναπηρίας του για το
ασφαλιζόμενο επάγγελμα. 3. Την απόφαση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής
μπορεί να προσβάλλει ο ασφαλισμένος στη δευτεροβάθμια υγειονομική επιτροπή,
μέσα σε ένα μήνα από την κοινοποίηση της απόφασης. Την ανωτέρω απόφαση μπορεί
να προσβάλλει και ο Οργανισμός ενώπιον της δευτεροβάθμιας υγειονομικής
επιτροπής, μετά από γνώμη του αρμοδίου υγειονομικού οργάνου, εντός μηνός από
της κοινοποίησης της απόφασης. Το αρμόδιο όργανο του Οργανισμού μπορεί
οποτεδήποτε να παραπέμπει συνταξιούχο στην υγειονομική επιτροπή για εξέταση και
πριν από τη λήξη της περιόδου, για την οποία κρίθηκε ανάπηρος, αν υπάρχουν
σοβαρές ενδείξεις ότι έχει μεταβληθεί η κατάσταση της υγείας του και εάν κριθεί
ικανός, να διακόψει τη σύνταξη του. 4. ...5. Ο ασφαλισμένος που
συνταξιοδοτήθηκε λόγω αναπηρίας για ορισμένο χρονικό διάστημα, δικαιούται
παράτασης της συνταξιοδοτήσεως του, μετά από νέα κρίση της υγειονομικής
επιτροπής, στην οποία παραπέμπεται από το αρμόδιο όργανο του ΟΑΕΕ,
τουλάχιστον τρεις μήνες προ της λήξεως της αναπηρίας του. ...6. Ο
ασφαλισμένος που κρίθηκε οριστικά από τις υγειονομικές επιτροπές με ποσοστό
αναπηρίας λιγότερο από 67%, δεν δικαιούται να ζητήσει την επανάκρισή
του για την ίδια πάθηση, αν δεν περάσει ένα έτος από την τελευταία κρίση της υγειονομικής
επιτροπής, εκτός αν επέλθει επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του. ...7. Ο
συνταξιούχος λόγω αναπηρίας μπορεί με αίτηση του να ζητήσει τη μετατροπή της
σύνταξης λόγω αναπηρίας σε λόγω γήρατος, εφόσον έχει τις προϋποθέσεις των
περιπτώσεων α, β της παρ. 1 του άρθρου 20, περί προϋποθέσεων σύνταξης λόγω
γήρατος. Οι συντάξεις λόγω αναπηρίας μπορεί να είναι οριστικές, εφόσον οι
υγειονομικές επιτροπές γνωματεύσουν ότι η ανικανότητα είναι μόνιμη. ...8... 9.
Οι αρμόδιες για τη διαπίστωση της αναπηρίας πρωτοβάθμιες υγειονομικές επιτροπές
εδρεύουν στις πρωτεύουσες των νομών και απαρτίζονται από τρεις ιατρούς διαφόρων
ειδικοτήτων, είτε από μόνιμους ιατρούς του Οργανισμού, όπου υπάρχουν, είτε από
συνεργαζόμενους μ' αυτόν. Ειδικότερα, για το νομό Αττικής και Θεσσαλονίκης
πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή θα εδρεύει σε κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση. Η
θητεία των μελών των παραπάνω επιτροπών ορίζεται σ' ένα έτος. Επί προσφυγών
κατ' αποφάσεων των πρωτοβαθμίων υγειονομικών επιτροπών αποφαίνονται οι
δευτεροβάθμιες υγειονομικές επιτροπές του Οργανισμού, οι οποίες εδρεύουν στις
Περιφερειακές Διευθύνσεις, όπως αυτές ορίζονται από τον Οργανισμό Λειτουργίας
του ΟΑΕΕ. Ειδικότερα, στο νομό Αττικής και Θεσσαλονίκης δευτεροβάθμιες
υγειονομικές επιτροπές θα εδρεύουν δύο στην Αθήνα, μια στον Πειραιά και μια στη
Θεσσαλονίκη. Οι δευτεροβάθμιες επιτροπές απαρτίζονται από τρεις ιατρούς
διαφόρων ειδικοτήτων, από τους μονίμους ιατρούς του Οργανισμού ή τους
συνεργαζόμενους μ' αυτόν. Η θητεία των μελών των δευτεροβαθμίων επιτροπών ορίζεται
σ' ένα έτος, ιατροί που συμμετέχουν σε πρωτοβάθμιες υγειονομικές επιτροπές δεν
δύνανται συγχρόνως να συμμετέχουν και σε
δευτεροβάθμιες επιτροπές. Με απόφαση του
Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού συγκροτούνται οι ως άνω Υγειονομικές
Επιτροπές. Επίσης, είναι δυνατόν να συγκροτούνται πρωτοβάθμιες και
δευτεροβάθμιες υγειονομικές επιτροπές και σε Περιφερειακά Τμήματα, όπου αυτό
κρίνεται σκόπιμο. 10... 11. Με την προβλεπόμενη από την παρ. 3β του άρθρου 12
του ν. 2676/1999 (ΑΊ) Υπουργική Απόφαση θα καθορισθούν οι λεπτομέρειες για τη
λειτουργία των Υγειονομικών Επιτροπών.». Τέλος, το παραπάνω Καταστατικό ορίζει
στην παράγραφο 1 του άρθρου 29 ότι: «Το συνταξιοδοτικό δικαίωμα ασκείται με την
υποβολή σχετικής αίτησης. ...», σύμφωνα δε με το άρθρο 30 παρ. 1 «Το δικαίωμα
για σύνταξη αρχίζει: α) ...β) Για σύνταξη λόγω αναπηρίας από την 1η του
επόμενου της υποβολής της αίτησης μήνα, εφόσον ο δικαιούχος έχει διακόψει το
επάγγελμα και η επέλευση της αναπηρίας διαπιστουμένης από την Υγειονομική
Επιτροπής προηγείται της αίτησης.», ενώ σύμφωνα με την παράγραφο 3 του ίδιου
άρθρου «Το δικαίωμα σύνταξης λήγει: α) ...β) Στη σύνταξη λόγω αναπηρίας στο
τέλος του μήνα, κατά τον οποίο ο ανάπηρος βάσει απόφασης της αρμόδιας
υγειονομικής επιτροπής, έπαυσε να πληροί τις προϋποθέσεις για παράταση σύνταξης
λόγω αναπηρίας ...». Περαιτέρω η υπ' αριθμ. 80000/7228/308 (Β' 1397/14.9.2006)
απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, με τίτλο
«Κανονισμός Ασφαλιστικής Λειτουργίας Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων
Επαγγελματιών», η οποία στο προοίμιο της επικαλείται ως εξουσιοδοτική διάταξη
για την έκδοση της την περ. β' της παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 2676/1999 (Α 1),
όριζε στο άρθρο 15 με τίτλο «Διαδικασία απονομής σύνταξης λόγω αναπηρίας», όπως
το άρθρο αυτό ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο υποβολής του ένδικου αιτήματος
συνταξιοδότησης (19.4.2007), τα εξής: «Η αίτηση για σύνταξη λόγω αναπηρίας με
τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά υποβάλλεται στο αρμόδιο Περιφερειακό Τμήμα του
τόπου δραστηριότητας του κάθε ασφαλισμένου. Ο καθ' ύλην
αρμόδιος υπάλληλος του Περιφερειακού Τμήματος κατά την παραλαβή και
πρωτοκόλληση της σχετικής αίτησης ελέγχει την πληρότητα των υποβληθέντων
δικαιολογητικών και σε περίπτωση που κάποια από τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά
λείπουν, ενημερώνει τον υποψήφιο συνταξιούχο για την υποχρέωση υποβολής αυτών
εντός τριμήνου, άλλως το αίτημα του θα απορριφθεί. Ο υποψήφιος συνταξιούχος
ενημερώνεται ενυπόγραφα επί του σώματος της σχετικής αίτησης, οπότε αρχίζει η
τρίμηνη προθεσμία για την υποβολή τους. Σε περίπτωση που από τον έλεγχο
προκύψει έλλειψη και άλλων δικαιολογητικών ενημερώνεται από το τμήμα συντάξεων
με έγγραφο, που στέλνεται με απόδειξη παραλαβής και έχει τρίμηνη προθεσμία για
υποβολή των συμπληρωματικών δικαιολογητικών από της παραλαβής του εγγράφου. Ο
υπάλληλος του Περιφερειακού Τμήματος ελέγχει τα δικαιολογητικά και εάν
διαπιστώσει ότι συντρέχουν οι χρονικές προϋποθέσεις, δημιουργεί έναν υποφάκελλο με τα ιατρικά στοιχεία και τον διαβιβάζει στην
αρμόδια Υγειονομική Επιτροπή του τόπου κατοικίας του για τη διαπίστωση της
αναπηρίας του με κοινοποίηση στον ενδιαφερόμενο. Τον υποφάκελλο
παραλαμβάνει η γραμματέας της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής, η οποία
ειδοποιεί τον ασφαλισμένο με απόδειξη παραλαβής για την ημέρα, την ώρα και τον
τόπο εξέτασης αυτού. Η γραμματέας παρίσταται στις συνεδριάσεις και υποβοηθά το
έργο της Υγειονομικής Επιτροπής. Η Υγειονομική Επιτροπή εξετάζει τον υποψήφιο
συνταξιούχο, ελέγχει τις ιατρικές γνωματεύσεις, παραπέμπει αυτόν για περαιτέρω
εξετάσεις ή ολοκληρώνει την περίπτωση του με τα υπάρχοντα ιατρικά στοιχεία και
την κλινική εξέταση του και συντάσσει την ιατρική γνωμάτευση και υπογράφει
αυτήν. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας διαπίστωσης της αναπηρίας και την
επιστροφή του υποφακέλλου μετά της ιατρικής
γνωμάτευσης της Υγειονομικής Επιτροπής τα διαβιβάζει όλα στο αρμόδιο Τμήμα
Συντάξεων της Περιφερειακής Διεύθυνσης αφού εν τω μεταξύ έχει γίνει ο έλεγχος
των δικαιολογητικών, η βεβαίωση του χρόνου ασφάλισης και η έκδοση του
πιστοποιητικού. Η ιατρική γνωμάτευση υπογράφεται εντός τριών ημερών από τον
αρμόδιο Προϊστάμενο της Υγειονομικής Υπηρεσίας και τον αρμόδιο Διευθυντή της
Περιφερειακής Διεύθυνσης και στη συνέχεια επιστρέφεται ο υποφάκελλος
από το γραμματέα στο αρμόδιο Περιφερειακό Τμήμα. Σε περίπτωση που δεν συμφωνεί
ο Προϊστάμενος της Υγειονομικής Υπηρεσίας και ο καθ' ύλην
αρμόδιος Διευθυντής με τη γνωμάτευση της Υγειονομικής Επιτροπής (ποσοστό
αναπηρίας, διάρκεια κ.λπ.), ο γραμματέας υποχρεούται να διαβιβάσει τον υποφάκελλο με όλα τα δικαιολογητικά και την ιατρική
γνωμάτευση στο γραμματέα της Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής για την
περαιτέρω εξέταση του υποψηφίου συνταξιούχου, ο οποίος ενημερώνεται απ' αυτήν
εγγράφως, όπως και στην Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή. Μετά την εξέταση της
Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής, της οποίας η απόφαση είναι τελεσίδικη, ο
υποφάκελλος με τα σχετικά δικαιολογητικά και με τη
γνωμάτευση της Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής διαβιβάζεται στο αρμόδιο
Περιφερειακό Τμήμα. Σε περίπτωση που η Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή δεν
κρίνει τον υποψήφιο συνταξιούχο με το απαιτούμενο συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας
(67%), η γνωμάτευση υπογράφεται μερίμνη του γραμματέα
εντός 3-5 ημερών από τον Προϊστάμενο της Περιφερειακής Διεύθυνσης. Στη συνέχεια
ο γραμματέας επιστρέφει τον υποφάκελλο στο αρμόδιο Περιφερειακό
Τμήμα, το οποίο ενημερώνει εγγράφως τον υποψήφιο συνταξιούχο ότι απερρίφθη από
την Υγειονομική Επιτροπή και έχει δικαίωμα έφεσης στη Δευτεροβάθμια Υγειονομική
Επιτροπή εντός μηνός από την κοινοποίηση του σχετικού εγγράφου. Ο αρμόδιος
υπάλληλος του Τμήματος Συντάξεων, αφού ελέγξει και βεβαιώσει το χρόνο ασφάλισης
και διαπιστώσει την ύπαρξη των προϋποθέσεων (ποσοστό αναπηρίας, χρόνος
ασφάλισης κ.λπ.) ακολουθεί τη διαδικασία που περιγράφεται στη συνταξιοδότηση
λόγω γήρατος. Η ίδια ως άνω διαδικασία ακολουθείται και για τους διακόψαντες τη
δραστηριότητα και για τους μη διακόψαντες αυτήν. Οι μη διακόψαντες τη
δραστηριότητα υποβάλλουν αίτημα παραπομπής προς εξέταση στην Υγειονομική
Επιτροπή και αφού κριθούν με το απαιτούμενο συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας
διακόπτουν τη δραστηριότητα τους και υποβάλλουν αίτηση για συνταξιοδότηση. Σε
περίπτωση που μετά τον τελικό έλεγχο δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις σύνταξης
λόγω αναπηρίας, εκδίδεται απορριπτική απόφαση, η οποία κοινοποιείται στον
ενδιαφερόμενο με απόδειξη παραλαβής.». Μεταγενέστερα, το ως άνω άρθρο 15 υπέστη
επουσιώδεις τροποποιήσεις με την παρ. 2 του άρθρου 1 της υπ' αριθμ.
Φ10035/17289/934/4.9.2009 (Β' 1998/15.9.2009) αποφάσεως της Υπουργού
Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, που φέρει τον τίτλο: «Τροποποίηση
Κανονισμού Ασφαλιστικής Λειτουργίας Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων
Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ)». Το δε άρθρο 25 του παραπάνω Κανονισμού, με τίτλο
«Λειτουργία Υγειονομικών Επιτροπών» ορίζει τα εξής; «1. Οι Πρωτοβάθμιες και
Δευτεροβάθμιες Υγειονομικές Επιτροπές προβλέπονται από τον Κανονισμό Ασφάλισης
και Παροχών (άρθρο 22 π.δ. 258/2005) ...2. Οι
Πρωτοβάθμιες Υγειονομικές Επιτροπές είναι αρμόδιες για τη διαπίστωση από
ιατρικής άποψης της φύσης, των αιτίων, της έκτασης και της διάρκειας της
σωματικής ή της πνευματικής πάθησης ή βλάβης ή εξασθένησης του αιτούμενου
σύνταξη, είτε ως άμεσα ασφαλισμένου είτε ως μέλους οικογένειας θανόντος ή
συνταξιούχου (πρώτο εδάφιο). Η ανικανότητα για εργασία καθορίζεται με βάση
αφενός τη φυσική αναπηρία, αφετέρου την επίδραση αυτής επί του ασκουμένου
επαγγέλματος σε συνδυασμό με την ηλικία του εξεταζομένου, τη δυνατότητα άσκησης
άλλου επαγγέλματος και τη δυνατότητα συνέχισης της λειτουργίας του και
εκφράζεται σε ποσοστό επί τοις εκατό (%) (δεύτερο εδάφιο) ...3...4. Η
γνωμάτευση της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής υπόκειται σε έφεση ενώπιον
της αρμόδιας Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής, που ασκείται από μεν τον
ενδιαφερόμενο εντός ανατρεπτικής προθεσμίας ενός μηνός από την κοινοποίηση
αυτής, από δε τον Οργανισμό από τους καθ' ύλην
αρμόδιους Προϊσταμένους Διευθύνσεων ή
Τμημάτων, μετά τη γνώμη του Υγειονομικού τους Οργάνου, εντός της ίδιας προθεσμίας από
την κατά τα άνω κοινοποίηση της απόφασης, σε όσες περιπτώσεις η επιτροπή δεν
έλαβε υπόψη πράγματα που έχουν ουσιώδη επιρροή στη μόρφωση γνώμης ή πλανήθηκε
σχετικά με εκτίμηση πραγματικών γεγονότων ή εάν η επιτροπή δέχθηκε και πράγματα
σαν αληθή χωρίς τη συνηθισμένη κλινική ή εργαστηριακή εξέταση ή θα έπρεπε να
διατάξει και δεν διέταξε περί αυτών απόδειξη, καθώς και εάν από τα υπάρχοντα
στην έδρα της Υγειονομικής Επιτροπής ελλιπή αποδεικτικά μέσα καθίσταται
δυσχερής η μόρφωση ακριβούς γνώμης περί της αναπηρίας του αιτούντος. 5. Η έφεση
κατά της απόφασης της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής ασκείται με έγγραφη
δήλωση του ενδιαφερομένου (πρώτο εδάφιο) ... Η Δευτεροβάθμια Υγειονομική
Επιτροπή αποφαίνεται επί εφέσεων ασφαλισμένων του Οργανισμού κατά αποφάσεων των
Πρωτοβαθμίων Υγειονομικών Επιτροπών αυτού, που αναφέρονται στην εξακρίβωση ή
βεβαίωση περί της ύπαρξης αναπηρίας και γενικά περί της ανικανότητας προς
άσκηση του επαγγέλματος (τρίτο εδάφιο). Μετά την έκδοση της τελικής απόφασης
διαβιβάζεται εκ νέου ο φάκελος στο αρμόδιο ασφαλιστικό όργανο για ενέργεια των
δεόντων, επί τη βάσει της απόφασης τα Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής, η
οποία είναι τελεσίδικη (τέταρτο εδάφιο). 6. Οι γνωματεύσεις των Υγειονομικών
Επιτροπών είναι έγγραφες και ειδικώς αιτιολογημένες και υποβάλλονται στην
Υπηρεσία, στην οποία εκκρεμεί το αίτημα του εξεταζομένου...». Τέλος, η
Φ10035/31008/2208 (ΦΕΚ Β' 187/14.2.2007) απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και
Κοινωνικής Προστασίας, που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 50 παρ. 3 του
ν. 3518/2006 (Αʼ272) και φέρει τον
τίτλο «Σύνθεση, συγκρότηση, αρμοδιότητες και λειτουργία των Τοπικών Διοικητικών
Επιτροπών του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ)» ορίζει στο
άρθρο 1 με τίτλο «Σύσταση και σύνθεση» ότι: «1. Σε κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση
του ΟΑΕΕ συνιστάται πενταμελής Τοπική Διοικητική Επιτροπή (ΤΔΕ) που απαρτίζεται
ως ακολούθως...», στο άρθρο 2 με τίτλο «Αρμοδιότητες Τοπικών Διοικητικών
Επιτροπών» ότι: «Οι Τοπικές Διοικητικές Επιτροπές εκδικάζουν ενστάσεις κατ'
αποφάσεων των οργάνων του ΟΑΕΕ, εν όλω ή εν μέρει
απορριπτικών, οι οποίες επιτρέπεται να ασκηθούν εντός προθεσμίας ενός μηνός από
την παραλαβή της σχετικής απόφασης. Ειδικότερα, οι Τοπικές Διοικητικές
Επιτροπές αποφαίνονται: Α) Επί των ενστάσεων κατά πάσης φύσεως αποφάσεων των
Προϊσταμένων της Περιφερειακής μονάδας που αφορούν στην υπαγωγή στην ασφάλιση,
τη διαγραφή, τον προσδιορισμό του ασφαλιστέου χρόνου, τη διάρκεια της
ασφαλιστικής σχέσης, τον υπολογισμό και την καταβολή των εισφορών, την
επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων, καθώς και επί
ενστάσεων κατά πράξεων επιβολής εισφορών και προσθέτων τελών (ΠΕΕΠΤ) των
αρμοδίων οργάνων του ΟΑΕΕ. Β) Επί των ενστάσεων κατ' αποφάσεων των αρμοδίων
οργάνων του ΟΑΕΕ περί απονομής πάσης φύσεως παροχών και αναγνώρισης χρόνου, οι
οποίες έχουν εκδοθεί σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις». Τέλος στο άρθρο 3 με
τίτλο «Λειτουργία Τοπικών Διοικητικών Επιτροπών» ότι: «1...2. Κατά των
αποφάσεων της Τοπικής Διοικητικής Επιτροπής μπορεί να ασκηθεί προσφυγή ενώπιον
του Διοικητικού Πρωτοδικείου, εντός προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από την
παραλαβή της απόφασης. Προθεσμία μπορεί να ασκήσει ο ασφαλισμένος και καθένας
που έχει έννομο συμφέρον, καθώς και η Υπηρεσία διά του νομίμου εκπροσώπου της.
...».
7. Επειδή, εν προκειμένω και ενόψει των
εκτεθέντων στην πέμπτη σκέψη πραγματικών περιστατικών, το διοικητικό
πρωτοδικείο, αφού παρέθεσε τις εφαρμοζόμενες εν προκειμένω νομοθετικές
διατάξεις, τις παρέβαλε με τις προϊσχύσασες διατάξεις
του άρθρου 7 παρ. 4 του π.δ. 116/1988 - με τις οποίες
ορίζεται ότι: «Το αρμόδιο όργανο του Ταμείου αποφασίζει αιτιολογημένα και
καθορίζει το οριστικό ποσοστό της αναπηρίας, λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό που
καθόρισε η οικεία υγειονομική επιτροπή, την ηλικία του ασφαλισμένου, καθώς και τη δυνατότητά του να ασκήσει το
ίδιο ή άλλο επάγγελμα με την αναπηρία που διαπιστώθηκε» - σε συνδυασμό με την
εκδοθείσα κατ' επίκληση του άρθρου 15 παρ. 5 του ν. 1027/1980 (Α' 49), απόφαση
1559/25.4.1980 του Υφυπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών (Β' 430). Σύμφωνα με τα
αναφερόμενα στην παραπεμπτική απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Ηρακλείου,
με τις προϊσχυσασες διατάξεις, όπως ερμηνεύτηκαν από
τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ
1972/2012, 134/2011, 249/2011, 225/2010, 1688/2004 κ.ά.), γίνεται από το
νομοθέτη διάκριση ανάμεσα στην αρμοδιότητα για την εκφορά οριστικής κρίσης περί
της υγειονομικής αναπηρίας ασφαλισμένου (η οποία ανήκει στις πρωτοβάθμιες και
δευτεροβάθμιες υγειονομικές επιτροπές που διαγιγνώσκουν τη σωματική ή
διανοητική πάθηση και τον καθορισμό της φυσικής ανικανότητας του ασφαλισμένου
εξαιτίας της πάθησης αυτής και εκφέρουν ιατρική κρίση, δεσμευτική για τα όργανα
των συγχωνευθέντων στον ΟΑΕΕ πρώην Ταμείων ΤΕΒΕ, ΤΣΑ και Εμπόρων, καθώς και για
τα διοικητικά δικαστήρια) και στην αρμοδιότητα για την εκφορά κρίσης περί της
ασφαλιστικής αναπηρίας, ήτοι περί της ανικανότητας ασφαλισμένου προς εργασία,
για την άσκηση δηλαδή του ασφαλιστέου επαγγέλματος ή άλλου, παρεμφερούς προς
αυτό, λόγω της λειτουργικής ανικανότητας, της επαγγελματικής δυσχέρειας
εξαιτίας των παθήσεων και της ηλικίας του ασφαλισμένου (για την οποία
γνωμοδοτούν μόνο οι υγειονομικές επιτροπές, αποφαίνονται όμως οριστικά τα ασφαλιστικά
όργανα του ΟΑΕΕ και τα τυχόν επιλαμβανόμενα στη συνέχεια διοικητικά
δικαστήρια). Σύμφωνα με το προϋφιστάμενο της συστάσεως του ΟΑΕΕ καθεστώς, για
την εκφορά αιτιολογημένης κρίσης σχετικά με την ανικανότητα ασφαλισμένου προς
εργασία (ασφαλιστική κρίση) ήταν εκτιμητέα, εκτός από
την υγειονομική ανικανότητα και τα λοιπά κατά το νόμο κριτήρια, τα οποία
αναφέρονταν στην ηλικία του ασφαλισμένου, το είδος του επαγγέλματος που
ασκούσε, τον τρόπο άσκησης του από την άποψη της οργάνωσης της βιοποριστικής του δραστηριότητας, καθώς και
τη δυνατότητα του να προσαρμοστεί σε άλλο, παρεμφερές πάντως, επάγγελμα, ενώ συνεκτιμητέες ήταν και οι γενικότερες συνθήκες που
επικρατούσαν στον ίδιο επαγγελματικό χώρο. Κατόπιν των ανωτέρω και ενόψει της
εφαρμογής του νέου νομοθετικού καθεστώτος του π.δ.
258/2005 (του «Καταστατικού ΟΑΕΕ»), σε συνδυασμό με τις διατάξεις της
Φ.8000/7220/308 (ΦΕΚ Β' 1397/14.9.2006) αποφάσεως του Υπουργού Απασχόλησης και
Κοινωνικής Προστασίας («Κανονισμός Ασφαλιστικής Λειτουργίας του Οργανισμού Ασφάλισης
Ελεύθερων Επαγγελματιών»), το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ηρακλείου έκρινε ότι:
«Ενόψει των ανωτέρω, ανακύπτουν τα εξής κρίσιμα νομικά ζητήματα: α) αν με τις
διατάξεις του π.δ. 258/2005 και της Φ80000/7228/308
(Β' 1397/14.9.2006) απόφασης του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής
Προστασίας, ο Προϊστάμενος της οικείας Περιφερειακής Διεύθυνσης του ΟΑΕΕ, ως
όργανο που εκδίδει την απόφαση χορήγησης σύνταξης αναπηρίας (και κατ' επέκταση
η ΤΔΕ, η οποία αποφαίνεται επί ενστάσεων κατά των αποφάσεων του εν λόγω Προϊσταμένου
και τα διοικητικά πρωτοδικεία, που αποφαίνονται επί προσφυγών κατά των
αποφάσεων της ΤΔΕ), σε αντίθεση με το προγενέστερο νομοθετικό καθεστώς του ΤΕΒΕ
(άρ. 7 παρ. 4 του π.δ. 116/1988), στερείται της
αρμοδιότητας να κρίνει περί του ποσοστού της ασφαλιστικής αναπηρίας
(ανικανότητας για εργασία) των ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ, οι οποίοι αιτούνται
σύνταξη λόγω αναπηρίας και η αρμοδιότητα αυτή ανήκει αποκλειστικά στις
Υγειονομικές Επιτροπές (Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια) ή αν αντίθετα ο εν λόγω
Προϊστάμενος έχει αρμοδιότητα να κρίνει την ασφαλιστική αναπηρία (ανικανότητα
για εργασία) των ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ, δεσμευόμενος από την απόφαση της
Υγειονομικής Επιτροπής (AYE ή BYE) μόνον ως προς το ποσοστό της ανατομοφυσιολογικής βλάβης (ιατρικής αναπηρίας), από την
οποία όμως μπορεί να αποκλίνει η ασφαλιστική αναπηρία προς τα άνω σε
ποσοστιαίες μονάδες, πάντοτε βέβαια με ειδικά αιτιολογημένη κρίση του οικείου
ασφαλιστικού οργάνου ή του δικαστηρίου, β) σε περίπτωση που γίνει δεκτό ότι,
υπό το ισχύον νομοθετικό καθεστώς του ΟΑΕΕ, η κρίση περί ασφαλιστικής αναπηρίας
(ανικανότητας για εργασία) ανήκει αποκλειστικά στις υγειονομικές επιτροπές,
ερωτάται αν αυτό είναι σύμφωνο με το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος (δικαίωμα
δικαστικής προστασίας) και πώς θα προστατευθεί δικαστικά ο ασφαλισμένος από
τυχόν εσφαλμένη κρίση της Υγειονομικής Επιτροπής, όταν μάλιστα η κρίση περί
ασφαλιστικής αναπηρίας (ανικανότητας για εργασία) δεν είναι αμιγώς τεχνικού
-επιστημονικού χαρακτήρα, όπως - αντίθετα - είναι η κρίση περί ανατομοφυσιολογικής βλάβης (ιατρικής αναπηρίας), ώστε να
δικαιολογείται η εξαίρεση της από περαιτέρω διοικητικό και δικαστικό έλεγχο,
αλλά περιέχει και πρόσθετα εμπειρικά, κοινωνικά, οικονομικά και επαγγελματικά
στοιχεία (ηλικία ασφαλισμένου, το είδος του επαγγέλματος που ασκούσε και την
επίδραση της πάθησης του στην άσκηση του επαγγέλματος του, τον τρόπο άσκησης
του επαγγέλματος του από την άποψη της οργάνωσης της βιοποριστικής
δραστηριότητας του, καθώς και τη δυνατότητα του να προσαρμοστεί σε άλλο,
παρεμφερές πάντοτε επάγγελμα, αφού συνεκτιμηθούν και οι γενικότερες συνθήκες
που επικρατούν στον ίδιο επαγγελματικό χώρο) και γ) αν θεωρηθεί ότι διατάξεις
της Φ80000/7228/308 (Β' 1397/2006) Υπουργικής Αποφάσεως στερούν την αρμοδιότητα
κρίσης περί ασφαλιστικής αναπηρίας (ανικανότητας για εργασία) των ασφαλισμένων
του ΟΑΕΕ από τον Προϊστάμενο της οικείας Περιφερειακής Διεύθυνσης του ΟΑΕΕ (και
κατ' επέκταση από την ΤΔΕ και τα διοικητικά πρωτοδικεία), μήπως οι διατάξεις
αυτές έχουν τεθεί καθ' υπέρβαση της νομοθετικής εξουσιοδότησης της περ. β της
παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 2676/1999, που ορίζει ότι: «Με απόφαση του Υπουργού
Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, μετά γνώμη του ΔΣ του ΟΑΕΕ α) ... β')
ρυθμίζεται κάθε θέμα τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα, αναγκαίο για την
εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος», δεδομένου ότι τέτοια στέρηση αρμοδιότητας
δεν αποτελεί θέμα τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα, αλλά βασικό θέμα ουσίας.
Τα παραπάνω ζητήματα είναι γενικότερου ενδιαφέροντος και έχουν συνέπειες για
ευρύτερο κύκλο προσώπων. Επομένως, συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 2 του
άρθρου 1 του ν. 3900/2010, ώστε να υποβληθεί σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο
Συμβούλιο της Επικρατείας. ...». Με τα παραπάνω δεδομένα και ενόψει των
γενομένων δεκτών στη σκέψη 4 της παρούσας αποφάσεως, παραδεκτώς
υποβάλλεται το υπό κρίση προδικαστικό ερώτημα στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
8. Επειδή, κατά την κρίση του Δικαστηρίου,
όπως συνάγεται από τις αναφερόμενες στην έκτη σκέψη διατάξεις, μετά την έναρξη
ισχύος του Καταστατικού του ΟΑΕΕ (π.δ. 258/2005), οι
πρωτοβάθμιες και οι κατ' έφεση επιλαμβανόμενες δευτεροβάθμιες υγειονομικές
επιτροπές έχουν πλέον, κατά ρητή νομοθετική πρόβλεψη, την αποκλειστική
αρμοδιότητα να αποφαίνονται οριστικά και τελεσίδικα τόσο για το ποσοστό της
υγειονομικής αναπηρίας (σωματικής - πνευματικής) όσο και για το ποσοστό
ασφαλιστικής αναπηρίας ασφαλισμένου του ΟΑΕΕ (δηλαδή, της ανικανότητας για το
ασφαλιζόμενο επάγγελμα μετά από συνεκτίμηση κοινωνικών κριτηρίων), ως
προϋπόθεση για τη χορήγηση σύνταξης αναπηρίας. Η νομοθετική αυτή επιλογή της
εκφοράς ασφαλιστικής κρίσης από τις υγειονομικές επιτροπές των ασφαλιστικών
οργανισμών και ταμείων δεν είναι ξένη στο κοινωνικο-ασφαλιστικό
μας σύστημα (βλ. ΣτΕ 3374/2014 επταμ.,
2562/2007 επταμ. για τις υγειονομικές επιτροπές του
NAT που αποφαίνονται επί της βιοποριστικής ανικανότητας [ασφαλιστικής
αναπηρίας] ναυτικού). Οι υγειονομικές επιτροπές του ΟΑΕΕ συγκροτούνται από
ιατρούς, μόνιμους ή συνεργαζόμενους με τον ΟΑΕΕ, διαφορετικούς για κάθε βαθμό
κρίσης και με ετήσια θητεία και εδρεύουν, οι μεν πρωτοβάθμιες στις πρωτεύουσες
νομών, οι δε δευτεροβάθμιες στις Περιφερειακές Διευθύνσεις. Οι γνωματεύσεις -
αποφάσεις τους πρέπει να είναι έγγραφες και ειδικώς αιτιολογημένες. Κατά της
κρίσης της πρωτοβάθμιας επιτροπής ο ασφαλισμένος έχει δικαίωμα άσκησης
προσφυγής - έφεσης ενώπιον της
δευτεροβάθμιας υγειονομικής επιτροπής, η οποία (έφεση) οργανώνεται
διαδικαστικά ως ενδικοφανής προσφυγή, επιτρέποντας τη
διάγνωση των πραγματικών περιστατικών της υποθέσεως από τη δευτεροβάθμια
υγειονομική επιτροπή. Επειδή, μάλιστα, η κρίση της δευτεροβάθμιας υγειονομικής
επιτροπής ως προς το ποσοστό αναπηρίας χαρακτηρίζεται ρητώς ως τελεσίδικη
(άρθρο 15 της ΥΑ 80000/7228/308/B' 1397/14.9.2006, όπως ισχύει), δεν καταλείπεται στάδιο περαιτέρω κρίσης στην Τοπική Διοικητική
Επιτροπή επί ζητημάτων ασφαλιστικής αναπηρίας, όταν αυτή αποφαίνεται επί
ενστάσεων ασφαλισμένων κατά πράξεων του Προϊσταμένου της οικείας Περιφερειακής
Διεύθυνσης του ΟΑΕΕ περί χορηγήσεως σύνταξης αναπηρίας, μετά από συνεκτίμηση
χρονικών και άλλων κατά νόμο προϋποθέσεων. Ειδικότερα, η ως άνω τελεσίδικη
κρίση της δευτεροβάθμιας υγειονομικής επιτροπής επί του ποσοστού ασφαλιστικής
αναπηρίας (ή η αντίστοιχη κρίση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής, κατά
της οποίας δεν ασκήθηκε έφεση ενώπιον της δευτεροβάθμιας), εφόσον είναι πλήρως
αιτιολογημένη, είναι δεσμευτική τόσο για τα ασφαλιστικά όργανα του ΟΑΕΕ (τα
οποία δεν δύνανται να αποκλίνουν από το καθοριζόμενο ποσοστό αναπηρίας) όσο και
για τα επιλαμβανόμενα στη συνέχεια, σε περίπτωση άσκησης προσφυγής κατά των
αποφάσεων των οργάνων αυτών, διοικητικά δικαστήρια. Το γεγονός ότι υπό το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς η Τοπική Διοικητική Επιτροπή
του ΤΕΒΕ είχε την τελική αρμοδιότητα, κατά ρητή επιταγή των σχετικών διατάξεων
(άρθρο 7 παρ. 4 του π.δ. 116/1988 - βλ. ΣτΕ 27/2004 επταμ.), για την
ασφαλιστική κρίση περί αναπηρίας και ότι καταλείπετο
έδαφος ασφαλιστικής κρίσης και στα επιλαμβανόμενα στη συνέχεια, τακτικά
διοικητικά δικαστήρια (βλ. ΣτΕ 1613/2009 επταμ. για τις υγειονομικές επιτροπές του Ταμείου Εμπόρων,
επίσης συγχωνευθέντος στον ΟΑΕΕ, πρβλ. αντίστοιχη ερμηνεία των οικείων
διατάξεων στη ΣτΕ 2192/2007 επταμ.
για τις υγειονομικές επιτροπές του ΙΚΑ που αποφαίνονται επί της ανικανότητας
τέκνου συνταξιούχου του ΙΚΑ και έννοια αυτή δεν τίθεται ζήτημα περιορισμού του
δικαιώματος δικαστικής προστασίας των ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ ούτε παραβίασης του
άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος: Οι δε ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ έχουν, ειδικώς
για ζητήματα ασφαλιστικών κρίσεων, δικαίωμα (ένδικο φανού ς) προσφυγής ενώπιον
των δευτεροβάθμιων υγειονομικών επιτροπών, αφού δε αποφανθούν τα αρμόδια για τη
χορήγηση ή μη σύνταξης αναπηρίας, ασφαλιστικά όργανα του ΟΑΕΕ, επί τη βάσει των
ασφαλιστικών κρίσεων των ως άνω υγειονομικών επιτροπών, οι ασφαλισμένοι έχουν
δικαίωμα ένστασης ενώπιον των Τοπικών Διοικητικών Επιτροπών και στη συνέχεια,
δικαίωμα προσφυγής ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.
10. Επειδή, τέλος, το Δικαστήριο κρίνει ότι
η εξουσιοδοτική διάταξη της περιπτώσεως β' της παραγράφου 3 του άρθρου 12 του
ν. 2676/1999 «Οργανωτική και λειτουργική αναδιάρθρωση των φορέων κοινωνικής
ασφάλισης και άλλες διατάξεις» (Α' 1/5.1.1999), που ορίζει ότι με υπουργική
απόφαση και μετά από γνώμη του ΔΣ του ΟΑΕΕ ρυθμίζεται κάθε θέμα τεχνικού ή
λεπτομερειακού χαρακτήρα, αναγκαίο για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος
νόμου, είναι ειδική και ορισμένη και προσδιορίζει καθ' ύλη το αντικείμενο της,
τα δε αφιέμενα προς διευκρίνιση και εξειδίκευση στην
κανονιστικώς δρώσα Διοίκηση θέματα της κατανομής της αρμοδιότητας στα όργανα
του ΟΑΕΕ για την εκφορά ιατρικών και ασφαλιστικών κρίσεων περί αναπηρίας,
συνιστούν θέματα τεχνικού και λεπτομερειακού χαρακτήρα εν σχέσει
προς το εν γένει κανονιστικό πλαίσιο της συγχωνεύσεως και νέας οργανώσεως των
ασφαλιστικών ταμείων. Επομένως, οι διατάξεις της Φ80000/7228/308/Β' 1397/2006
Υπουργικής Αποφάσεως, καθ' ο μέρος απονέμεται με αυτές αρμοδιότητα κρίσης περί
ασφαλιστικής αναπηρίας στις υγειονομικές επιτροπές και όχι στα ασφαλιστικά
όργανα του ΟΑΕΕ, δεν έχουν τεθεί καθ' υπέρβαση της νομοθετικής εξουσιοδότησης,
του άρθρου 12 του ν. 2676/1999.
11. Επειδή, κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο
κρίνει ότι, μετά την επίλυση των ζητημάτων που του τέθηκαν παραδεκτώς
με το ως άνω προδικαστικό ερώτημα, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η υπόθεση
πρέπει να παραπεμφθεί προς περαιτέρω εκδίκαση στο Διοικητικό Πρωτοδικείο
Ηρακλείου (άρθρο 1 παρ. 1 εδαφ. έκτο ν. 3900/2010,
όπως ισχύει, αναλόγως εφαρμοζόμενο).
Δ ι ά ταύτα
Επιλύει
τα τεθέντα με το
προδικαστικό ερώτημα ζητήματα, σύμφωνα
με το σκεπτικό.
Παραπέμπει την υπόθεση στο Διοικητικό
Πρωτοδικείου Ηρακλείου.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 5
Φεβρουαρίου 2015
Ο Πρόεδρος του Α' Τμήματος Η Γραμματέας του Α' Τμήματος
Ν. Σακελλαρίου
Ε. Ραφαηλάκη
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια
συνεδρίαση της 8ης Ιουνίου 2015.
Ο Προεδρεύων Σύμβουλος Η Γραμματέας του Α' Τμήματος
Δ. Μαρινάκης