ΣτΕ.Ολ 2182/2014

Χωρίς αντάλλαγμα μεταβίβαση μετοχών του ΟΠΑΠ ΑΕ στην ΤΑΙΠΕΔ ΑΕ - Αίτηση ακύρωσης - Έννομο συμφέρον - Έλληνες πολίτες εργαζόμενοι στον ΟΠΑΠ μέλη συλλόγου υπαλλήλων ΟΠΑΠ -.

Απόρριψη αίτησης πράξεων με τις οποίες προβλέπεται η μεταβίβαση μετοχών του ΟΠΑΠ ΑΕ στο ΤΑΙΠΕΔ ΑΕ, ως απαράδεκτης λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος των αιτούντων Ελλήνων πολιτών εργαζομένων στον ΟΠΑΠ και μελών του συλλόγου υπαλλήλων ΟΠΑΠ.

Αριθμός 2182/2014

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 7 Ιουνίου 2013, με την εξής σύνθεση: Σωτ. Ρίζος, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, που είχε κώλυμα, Ν. Μαρκουλάκης, Ιω. Μαντζουράνης, Αικ. Χριστοφορίδου, Δ. Σκαλτσούνης, Α.-Γ. Βώρος, Γ. Ποταμιάς, Ε. Νίκα, Ε. Αντωνόπουλος, Π. Καρλή, Αντ. Ντέμσιας, Φ. Ντζίμας, Σπ. Χρυσικοπούλου, Ηρ. Τσακόπουλος, Μ. Σταματελάτου, Μ. Παπαδοπούλου, Β. Αραβαντινός, Δ. Κυριλλόπουλος, ʼ. Καλογεροπούλου, Β. Ραφτοπούλου, Κ. Κουσούλης, Θ. Αραβάνης, Κ. Πισπιρίγκος, Δ. Μακρής, Τ. Κόμβου, Β. Αναγνωστοπούλου - Σαρρή, Π. Μπραΐμη, Σύμβουλοι, Χρ. Ντουχάνης, Φρ. Γιαννακού, Μ. Σταματοπούλου, Πάρεδροι. Από τους ανωτέρω οι Σύμβουλοι ʼ. Καλογεροπούλου και Π. Μπραΐμη καθώς και η Πάρεδρος Μ. Σταματοπούλου μετέχουν ως αναπληρωματικά μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 26 παρ. 2 του ν. 3719/2008. Γραμματέας η Μ. Παπασαράντη.

Για να δικάσει την από 19 Νοεμβρίου 2012 αίτηση:

των: 1. ... και 7. ...,

κατά των Υπουργών: 1. Οικονομικών, 2. Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, 3. Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, 4. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και 5. Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι παρέστησαν με τον Κωνσταντίνο Βαρδακαστάνη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,

και κατά της παρεμβαίνουσας ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «ΤΑΜΕΙΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ» (ΤΑΙΠΕΔ), που εδρεύει στην Αθήνα, η οποία παρέστη με το δικηγόρο Θεόδωρο Φορτσάκη (Α.Μ. 9524), που τον διόρισε με πληρεξούσιο.

Η πιο πάνω αίτηση εισάγεται στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της από 9 Ιανουαρίου 2013 πράξης του Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, λόγω της σπουδαιότητάς της, σύμφωνα με τα άρθρα 14 παρ. 2 εδάφ. α, 20 και 21 του Π.Δ. 18/1989.

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν: 1) η από 19.9.2012 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του «Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε.» (ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε.), 2) η υπ’ αριθμ. 219/26.9.2012 (ΦΕΚ Β΄ 2625/27.9.2012) απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, 3) η από 27.9.2012 πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την απόκτηση ποσοστού 33% της Ανώνυμης Εταιρείας «Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου Α.Ε.» (ΟΠΑΠ Α.Ε.) και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Κ. Πισπιρίγκου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την πληρεξούσια των αιτούντων, η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τον πληρεξούσιο της παρεμβαίνουσας εταιρείας και τον αντιπρόσωπο των Υπουργών, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως κατεβλήθη το νόμιμο παράβολο (υπ’ αριθμ. Α. 1288578, 3500733/2012 ειδικά γραμμάτια παραβόλου).

2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση : α) Της από 19.9.2012 αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) της ανώνυμης εταιρείας «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) Α.Ε.» για την πώληση μετοχών του «Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ) Α.Ε.» που αντιστοιχούν σε ποσοστό 29% του μετοχικού κεφαλαίου. β) Της αποφάσεως της Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων 219/26.9.2012 (Β΄ 2625/27.9.2012), με την οποία μεταβιβάζονται από το Ελληνικό Δημόσιο στην εταιρεία ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε., άνευ ανταλλάγματος, μετοχές του ΟΠΑΠ Α.Ε. που αντιστοιχούν σε ποσοστό 4% του μετοχικού κεφαλαίου. γ) Της από 27.9.2012 προσκλήσεως προς εκδήλωση ενδιαφέροντος για την απόκτηση του συνόλου των μετοχών του ΟΠΑΠ Α.Ε., οι οποίες ανήκουν στην εταιρεία ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. ως διάδοχο του Ελληνικού Δημοσίου και αντιστοιχούν σε ποσοστό (29% + 4% =) 33% του μετοχικού κεφαλαίου.

3. Επειδή, η ανώνυμη εταιρεία ΤΑΙΠΕΔ A.E. παρέστη στη δίκη νομίμως με την ιδιότητα του κυρίου διαδίκου, διότι με την κρινόμενη αίτηση προσβάλλονται δύο πράξεις οργάνων της, ήτοι η από 19.9.2012 απόφαση του Δ.Σ. και η από 27.9.2012 πρόσκληση προς εκδήλωση ενδιαφέροντος. Περαιτέρω, η ίδια εταιρεία παρέστη νομίμως και για την υποστήριξη της από 20.3.2013 παρεμβάσεώς της υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, με την οποία ζητεί – με έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς – τη διατήρηση της ισχύος της προσβαλλομένης αποφάσεως 219/26.9.2012 της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων.

4. Επειδή, η ανώνυμη εταιρεία ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, το οποίο δεν εκδίδει εκτελεστές διοικητικές πράξεις, διότι συνεστήθη με τις διατάξεις του Κεφαλαίου Α΄ του ν. 3986/2011 για την αξιοποίηση στοιχείων της ιδιωτικής περιουσίας Ελληνικού Δημοσίου με τη σύναψη συμβάσεων ιδιωτικού δικαίου με τρίτους [βλ. άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 3986/2011, το οποίο ορίζει ότι : «Η αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων … διενεργείται με κάθε πρόσφορο τρόπο και, κατά προτίμηση, με : α) Πώληση. β) Σύσταση εμπραγμάτων και ενοχικών δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων δικαιωμάτων οριζόντιας και κάθετης ιδιοκτησίας και επικαρπίας επί δικαιώματος οποιασδήποτε φύσης. γ) Μεταβίβαση εμπραγμάτων και ενοχικών δικαιωμάτων οποιασδήποτε φύσης επί αυτών. δ) Εκμίσθωση. ε) Παραχώρηση της χρήσης ή της εκμετάλλευσής τους. στ) Ανάθεση της διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων. ζ) Εισφορά τους σε ανώνυμες εταιρείες και στη συνέχεια πώληση των μετοχών που προκύπτουν. η) Τιτλοποίηση απαιτήσεων…»]. Συνεπώς, απαραδέκτως προσβάλλονται με την κρινόμενη αίτηση η από 19.9.2012 απόφαση του Δ.Σ. της εταιρείας ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. και η από 27.9.2012 πρόσκληση της ίδιας εταιρείας προς εκδήλωση ενδιαφέροντος, διότι δεν έχουν χαρακτήρα εκτελεστών διοικητικών πράξεων υποκειμένων στον κατ’ άρθρο 95 παρ. 1 α΄ του Συντάγματος ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας.

5. Επειδή, οι αποφάσεις της προβλεπομένης στο άρθρο 3 του ν. 3049/2002 (Α΄ 212) Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων (ΔΕΑΑ), με τις οποίες μεταβιβάζονται με ειδική διοικητική διαδικασία, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 4 και 5 του ν. 3986/2011 (Α΄ 152), από το Ελληνικό Δημόσιο στην ανώνυμη εταιρεία ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε., χωρίς αντάλλαγμα, στοιχεία της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου περιλαμβανόμενα στο «Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων 2011 – 2015» του ν. 3985/2011 (Α΄ 151), με σκοπό τη διάθεσή τους σε επενδυτές για την άντληση δημοσίων εσόδων προοριζομένων αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, όπως είναι και η προσβαλλομένη απόφαση 219/26.9.2012 της ΔΕΑΑ, έχουν χαρακτήρα ατομικών διοικητικών πράξεων που υπόκεινται στον κατ’ άρθρο 95 παρ. 1 α΄ του Συντάγματος ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας (βλ. σκέψη 10 στις αποφάσεις 1902 – 3, 1906/2014 της Ολομελείας που εκδόθηκαν επί υποθέσεων της ίδιας δικασίμου).

6. Επειδή, ο «Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ)» συνεστήθη με το β.δ. της 20/29.12.1958 (Α΄ 228) με σκοπό την άσκηση του ανήκοντος στο Ελληνικό Δημόσιο δικαιώματος «της οργανώσεως και διαχειρίσεως του δελτίου προγνωστικών επί των ποδοσφαιρικών αγώνων» (βλ. και β.δ. της 20/27.12.1958 «Περί της λειτουργίας δελτίου προγνωστικών επί των ποδοσφαιρικών αγώνων», Α΄ 227). Ακολούθως, με το π.δ. 228/1999 (Α΄ 193) ο ΟΠΑΠ μετετράπη σε ανώνυμη εταιρεία (ΟΠΑΠ Α.Ε.) και διέπεται από καταστατικό, το οποίο, όπως τροποποιήθηκε με την κ.υ.α. 442/9.1.2001 (Β΄ 53), προβλέπει ότι σκοπός της εταιρείας είναι η κατόπιν αναθέσεως του Ελληνικού Δημοσίου οργάνωση και διεξαγωγή στοιχημάτων, «καθώς και κάθε άλλου τυχερού παιχνιδιού ή παιχνιδιού γνώσεων ή παιχνιδιού που στηρίζεται σε συνδυασμό των ανωτέρω, που στο μέλλον ήθελε επιτραπεί και ανατεθεί στην εταιρεία …» (βλ. άρθρο 2 α΄ του καταστατικού).

7. Επειδή, ο ΟΠΑΠ Α.Ε. υπήχθη στο «Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων 2011 – 2015» του ν. 3985/2011, στην αιτιολογική έκθεση του οποίου αναφέρονται τα εξής : «Ο ΟΠΑΠ ιδρύθηκε το 1958 … μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία το 1999 … βασίζει τη λειτουργία του σε 20ετή σύμβαση που υπέγραψε το Δεκέμβριο 2000 με το Δημόσιο, δυνάμει της οποίας απέκτησε το αποκλειστικό δικαίωμα της λειτουργίας και διαχείρισης 11 αριθμητικών παιγνίων και στοιχημάτων … Η Κυβέρνηση σκοπεύει να προχωρήσει το 2ο τρίμηνο του 2011 σε επαναδιαπραγμάτευση της υφιστάμενης σύμβασης παραχώρησης ως προς την επέκταση της διάρκειάς της … και σε ανάθεση αδείας διενέργειας νέων παιγνίων. Μετά την επέκταση … θα προχωρήσει στην πλήρη αποκρατικοποίηση της εταιρείας με τη διάθεση του 34% των μετοχών της έως το 4ο τρίμηνο του 2011».

8. Επειδή, προς θεμελίωση εννόμου συμφέροντος για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως οι αιτούντες προβάλλουν ότι είναι Έλληνες πολίτες, εργαζόμενοι στον ΟΠΑΠ Α.Ε. και μέλη του Δ.Σ. του «Συλλόγου Υπαλλήλων ΟΠΑΠ», με εργασιακά συμφέροντα που «εξαρτώνται άμεσα από την προοπτική» της εταιρείας, καθώς και ότι δια της πλήρους αποξενώσεως του Ελληνικού Δημοσίου από το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας : α) η επιχείρηση παύει να παρέχει υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος, με χορηγίες στον αθλητισμό, στον πολιτισμό, στην υγεία και στην παιδεία, β) καθίσταται αβέβαιο το μέλλον της επιχείρησης, ανακόπτεται η ανάπτυξή της και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και γ) καθίστανται επισφαλείς οι εργασιακές σχέσεις λόγω αλλαγής κανονισμών εργασίας, δυσμενών μισθολογικών μεταβολών, άμεσου περιορισμού των θέσεων εργασίας, απελευθέρωσης απολύσεων, μεταφοράς προσωπικού κ.ο.κ. Τέλος, προβάλλεται ότι «οι εργαζόμενοι έχουν … δικό τους, αυτόνομο, συμφέρον να μην αποκλεισθεί η επιχείρηση από την ανάπτυξη δραστηριοτήτων σχετικών με τον σκοπό της».

9. Επειδή, επί του κοινού ενδιαφέροντος των Ελλήνων πολιτών για το νομικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς που διέπει τις ανήκουσες στο Ελληνικό Δημόσιο ανώνυμες εταιρείες δεν θεμελιώνεται έννομο συμφέρον για την προσβολή, με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, των σχετικών με τις εν λόγω εταιρείες διοικητικών πράξεων, διότι άλλως το ένδικο βοήθημα της αιτήσεως ακυρώσεως θα προσελάμβανε χαρακτήρα λαϊκής αγωγής. Εξ άλλου, η αποξένωση του Ελληνικού Δημοσίου από τις μετοχές της εταιρείας ΟΠΑΠ Α.Ε. δεν συνεπάγεται περιορισμό των δραστηριοτήτων της, ώστε να προκύψει κατάργηση θέσεων εργασίας, είναι δε αβέβαιο αν οι εργασιακές σχέσεις θα επηρεασθούν στο μέλλον καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Τέλος, για την εκδήλωση ενδιαφέροντος προς ανάπτυξη των δραστηριοτήτων της εταιρείας και για την επιδίωξη, συναφώς, παροχής δικαστικής προστασίας νομιμοποιούνται τα καταστατικά της όργανα και όχι οι εργαζόμενοι, είτε ατομικώς είτε συλλογικώς (ΣτΕ 3324/1995, Ολομ.). Συνεπώς, οι αιτούντες ασκούν την κρινόμενη αίτηση απαραδέκτως, λόγω μη θεμελιώσεως εννόμου συμφέροντος στις ιδιότητες που επικαλούνται. Αν και κατά τη γνώμη του Προέδρου του Δικαστηρίου και των Συμβούλων Ι. Μαντζουράνη, Αικ. Χριστοφορίδου, Γ. Ποταμιά, Μ. Σταματελάτου, Μ. Παπαδοπούλου, Θ. Αραβάνη, Δ. Μακρή, Τ. Κόμβου και Β. Αναγνωστοπούλου – Σαρρή, με τους οποίους συντάχθηκε η Πάρεδρος Φ. Γιαννακού, οι εργαζόμενοι σε ανώνυμες εταιρείες που ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο έχουν έννομο συμφέρον για τη δικαστική επιδίωξη της διατηρήσεως του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, με το οποίο συναρτάται η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αυτών των εταιρειών και η επίτευξη των σκοπών που προβλέπονται στο καταστατικό εκάστης. Συνεπώς, κατά τη γνώμη αυτή, το έννομο συμφέρον των αιτούντων για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως θεμελιώνεται στην ιδιότητα του εργαζομένου στην εταιρεία ΟΠΑΠ Α.Ε., την οποία παύει να ελέγχει ιδιοκτησιακώς το Ελληνικό Δημόσιο λόγω της πλήρους αποξενώσεώς του, με την έκδοση της προσβαλλομένης αποφάσεως, από το μετοχικό κεφάλαιο.

10. Επειδή, σύμφωνα με τα εκτεθέντα, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, ως απαράδεκτη, ελλείψει εννόμου συμφέροντος των αιτούντων. Απορριπτομένης δε της αιτήσεως, πρέπει να γίνει δεκτή η παρέμβαση.

Διά ταύτα

Απορρίπτει την αίτηση.

Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.

Δέχεται την παρέμβαση.

Επιβάλλει στους αιτούντες, συμμέτρως, τα ποσά α) των τετρακοσίων εξήντα (460) ευρώ ως δικαστική δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου και β) των εξακοσίων σαράντα (640) ευρώ ως δικαστική δαπάνη της παρεμβαίνουσας εταιρείας ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 18 και 21 Οκτωβρίου 2013.

Ο Προεδρεύων Αντιπρόεδρος Η Γραμματέας

Σωτ. Αλ. Ρίζος Μ. Παπασαράντη

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 12ης Ιουνίου 2014.

Ο Πρόεδρος Η Γραμματέας

Σωτ. Αλ. Ρίζος Μ. Παπασαράντη