ΑΠΔ 64/2018

Αναφορά για κρυφή κάμερα στον χώρο διαβούλευσης των κρατούμενων με τους δικηγόρους στην ΓΑΔΑ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Αθήνα, 15-10-2018

Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8160/15-10-2018

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 64/2018

Η Αρχή Προστασίας ∆εδο΅ένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε στην έδρα της την 15-05-2018 και ώρα 10:00 ΅ετά από πρόσκληση του Προέδρου της, προκει΅ένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρέστησαν ο Πρόεδρος της Αρχής, Κωνσταντίνος Μενουδάκος και τα τακτικά ΅έλη της Αρχής Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, Αντώνιος Συ΅βώνης, Σπυρίδων Βλαχόπουλος, Κωνσταντίνος Λα΅πρινουδάκης, ως εισηγητής, Χαράλα΅πος Ανθόπουλος και Ελένη Μαρτσούκου. Στη συνεδρίαση παρέστησαν, επίσης, ΅ε εντολή του Προέδρου, o Ι. Λυκοτραφίτης, ειδικός επιστή΅ονας-πληροφορικός ελεγκτής, ως βοηθός εισηγητή, και η Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του Τ΅ή΅ατος ∆ιοικητικών Υποθέσεων της Αρχής, ως γρα΅΅ατέας.

Η Αρχή έλαβε υπόψη τα παρακάτω:

Υποβλήθηκε στην Αρχή η υπ αριθ΅. πρωτ. /12-10-2017 αναφορά του Α. Με την αναφορά αυτή ενη΅έρωνε την Αρχή σχετικά ΅ε εύρη΅α της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τι΅ωρίας, οργάνου του Συ΅βουλίου της Ευρώπης (εφεξής «Επιτροπή» ή CPT - European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment), όπως αυτό έχει συ΅περιληφθεί στην έκθεση που συνέταξε κλι΅άκιο επιθεωρητών της Επιτροπής ύστερα από επίσκεψη στην Ελλάδα στις 14-23/04/2015 (πρόκειται για το έγγραφο «CPT/Inf (2016) 4» έκθεση ΅ε η΅ερο΅ηνία 01/03/2016, διαθέσι΅ο και διαδικτυακά εδώ:

Το εύρη΅α αφορούσε σε κρυφή κά΅ερα στην «αίθουσα διαβούλευσης ΅ε τους δικηγόρους» (lawyers consultation room) στην Υποδιεύθυνση δίωξης εγκλη΅άτων κατά της ζωής και ιδιοκτησίας (εφεξής Υ∆ΕΖΙ) στον όροφο της ΓΑ∆Α.

Συγκεκρι΅ένα, στην εν λόγω έκθεση ση΅ειώνεται (από τη ΅ετάφραση που περιλα΅βανόταν στο υπ αριθ΅. πρωτ. /30-01-2018 έγγραφο της ΕΛ.ΑΣ.): «48. Επιπρόσθετα, η CPT έχει σοβαρές ανησυχίες σε ό,τι αφορά την εχε΅ύθεια (απόρρητο) στη σχέση δικηγόρου-πελάτη. Λίγες από τις αστυνο΅ικές εγκαταστάσεις που επισκέφθηκε, προσέφεραν ξεχωριστούς χώρους όπου οι κρατού΅ενοι ΅πορούσαν να διαβουλευθούν ΅ε τους συνηγόρους τους και όπου υπήρχαν δεν είχε σοβαρή πρόβλεψη για ιδιωτικότητα. Για παράδειγ΅α, το δω΅άτιο στο ισόγειο του Α.Τ. [περιοχής] Χ που χρησι΅οποιούνταν για την επικοινωνία κρατου΅ένων-συνηγόρων είχε ένα παράθυρο από πλέξιγκλας, ΅έσω του οποίου η συζήτηση ήταν άνετα αντιληπτή.

Οι κρατού΅ενοι και οι συνήγοροί τους έ΅παιναν σε ακό΅η ΅εγαλύτερο κίνδυνο από το στήσι΅ο στο «δω΅άτιο επικοινωνίας δικηγόρων» στην Υ∆ΕΖΙ (Υποδιεύθυνση δίωξης εγκλη΅άτων κατά της ζωής και ιδιοκτησίας) η οποία βρίσκεται στον όροφο της ΓΑ∆Α, όπου η αντιπροσωπεία της CPT βρήκε ΅ια αποκρυ΅΅ένη κά΅ερα καταγραφής, η οποία ήταν συνδεδε΅ένη ΅ε οπτικο-ακουστικό εξοπλισ΅ό καταγραφής στο Γραφείο του Αναπληρωτή ∆ιευθυντή του Ανθρωποκτονιών και Απαγωγών.34 Είναι αναντίρρητο ότι αυτό αποτελεί σοβαρή παραβίαση βασικών εγγυήσεων του Κ.Π.∆... Το δικαίω΅α πρόσβασης σε δικηγόρο πρέπει να περιλα΅βάνει το δικαίω΅α συνάντησης ΅αζί του κατ ιδίαν. Κάθε διαβούλευση ΅ε δικηγόρο ενός ατό΅ου υπό αστυνο΅ική κράτηση πρέπει να λα΅βάνει χώρα ΅ακριά από τα ό΅΅ατα και τα ώτα αστυνο΅ικών.

Ασφαλώς δεν πρέπει ποτέ να καταγράφεται και να παρακολουθείται από τους ερευνώντες αστυνο΅ικούς. Πέρα και πάνω από τον κίνδυνο ότι το δικαίω΅α κάποιου σε δίκαιη δίκη θα κινδυνεύσει ανεπανόρθωτα από την αθέ΅ιτη αυτή αστυνο΅ική δραστηριότητα, ένας κρατού΅ενος ΅πορεί να ΅ην αισθανθεί ελεύθερος να αποκαλύψει τον τρόπο ΅ε τον οποίο τον ΅εταχειρίζονται.

Κατά συνέπεια, η CPT συνιστά όπως οι ελληνικές Αρχές λάβουν τα απαραίτητα βή΅ατα για να διασφαλίσουν ότι οι κρατού΅ενοι της αστυνο΅ίας ΅πορούν να ΅ιλούν στο δικηγόρο τους κατ ιδίαν. Επιπλέον, θα πρέπει να διεξαχθεί ΅ία έρευνα για την καταγραφή και παρακολούθηση που έλαβε χώρα από το Τ΅ή΅α Ανθρωποκτονιών. Η Επιτροπή θα ήθελε επίσης να λάβει επιβεβαίωση ότι ο ΅ηχανισ΅ός παρακολούθησης αφαιρέθηκε από το «δω΅άτιο δικηγόρων» στον όροφο της Γ.Α.∆.Α..

Υποση΅είωση 34. Η κά΅ερα ήταν κρυ΅΅ένη στη σχάρα του ηχείου στο δω΅άτιο δικηγόρου. Ήταν συνδεδε΅ένη σε ΅ετασχη΅ατιστή και καλώδιο, το οποίο επανε΅φανίζονταν στο Γραφείο του Αναπλ. ∆ιευθυντή αρκετά δω΅άτια παρακάτω. Εκεί ήταν συνδεδε΅ένο σε ΅ία πλήρως λειτουργική τηλεόραση και συσκευή καταγραφής. Όταν ρωτήθηκε σχετικά, ο Αναπληρωτής ∆ιευθυντής δήλωσε: «Όταν δικηγόροι βρίσκονται ΅όνοι τους ΅ε κρατού΅ενους, πρέπει να παρακολουθείται ο χώρος». Στην απάντησή της επί της ανωτέρω έκθεσης, η Ελληνική Κυβέρνηση αναφέρει σχετικά για το εν λόγω εύρη΅α (ανεπίση΅η ΅ετάφραση από το πρωτότυπο κεί΅ενο στα Αγγλικά, το οποίο είναι διαθέσι΅ο στο Παράρτη΅α): «Παράγραφος 48: Αίτη΅α παροχής πληροφοριών, Καταγγελίες σχετικά ΅ε την ύπαρξη κά΅ερας στην «αίθουσα επικοινωνίας ΅ε δικηγόρους» στον όροφο της Γενικής Αστυνο΅ικής ∆ιεύθυνσης Αττικής.

∆ιετάχθη Ένορκη ∆ιοικητική Εξέταση, η οποία ανατέθηκε στην Υποδιεύθυνση ∆ιοικητικών Εξετάσεων της ΓΑ∆Α. Επιπλέον, σύ΅φωνα ΅ε τον επικεφαλής της Υποδιεύθυνσης δίωξης εγκλη΅άτων κατά της ζωής και ιδιοκτησίας (Υ∆ΕΖΙ), το σύστη΅α αυτό ήταν παρωχη΅ένο, λόγω φυσιολογικής φθοράς, καθώς ήταν τεχνικά ξεπερασ΅ένο και δυσλειτουργικό και έχει ήδη αφαιρεθεί.

Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας και ΅όλις τα αρ΅όδια όργανα λήψης αποφάσεων καταλήξουν στην ετυ΅ηγορία τους, θα σας ενη΅ερώσου΅ε για το αποτέλεσ΅α».

Στη συνέχεια, ΅ε την υπ αριθ΅. πρωτ. Γ/ΕΞ/8443/24-11-2017 κλήση, η Ελληνική Αστυνο΅ία (εφεξής ΕΛ.ΑΣ.) εκλήθη ενώπιον της Αρχής στη συνεδρίαση της 14-12-2017 προκει΅ένου να δώσει διευκρινίσεις και να εκθέσει τις απόψεις της για την υπόθεση. Εκ ΅έρους της ΕΛ.ΑΣ., παρέστη στη συνεδρίαση ο Β, Αστυνο΅ικός ∆ιευθυντής της Υποδιεύθυνσης ∆ίωξης Εγκλη΅άτων Κατά Ζωής και Ιδιοκτησίας της ∆ιεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής, ο οποίος εξέθεσε προφορικά τις απόψεις του και απάντησε σε ερωτήσεις των ΅ελών της Αρχής. Στη συνέχεια, η Αρχή ΅ε το υπ αριθ΅. πρωτ. /22-12-2017 έγγραφό της κάλεσε την ΕΛ.ΑΣ. να χορηγήσει τα στοιχεία στα οποία είχε αναφερθεί ο εκπρόσωπός της στην ανωτέρω συνεδρίαση. Η ΕΛ.ΑΣ. κατέθεσε τα συ΅πληρω΅ατικά αυτά στοιχεία ΅ε το υπ αριθ΅. πρωτ. /30-01-2018 έγγραφο, το οποίο συ΅πληρώθηκε στη συνέχεια ΅ε τα υπ΄ αριθ΅. πρωτ. /30-01-2018 και /27-04-2018 έγγραφα. Κατόπιν της υπ αριθ΅. πρωτ. /08-05-2018 κλήσης, η ΕΛ.ΑΣ. παρέστη εκ νέου στη συνεδρίαση της Αρχής την 15-05-2018, στην οποία εκπροσωπήθηκε πάλι από τον Β.

Στα έγγραφα αυτά που η καταγγελλό΅ενη ΕΛ.ΑΣ. κατέθεσε στην Αρχή, αναφέρεται, προς επίρρωση όσων ο Β προφορικά ανέφερε στις ανωτέρω συνεδριάσεις, ότι για τη διερεύνηση των διαπιστώσεων που περιλήφθησαν στην Έκθεση της CPT διατάχθηκε Ένορκη ∆ιοικητική Εξέταση που διενεργήθηκε από την Υποδιεύθυνση ∆ιοικητικών Εξετάσεων του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. και ο ενεργών αυτήν Αξιω΅ατικός πρότεινε η υπόθεση να τεθεί στο αρχείο, πρόταση ΅ε την οποία συ΅φώνησε και ο ∆ιευθυντής της αρ΅όδιας Υπηρεσίας. Επιπλέον, η ΕΛ.ΑΣ. αναφέρει ότι η Έκθεση της CPT υποβλήθηκε από την ∆ιεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, όπου τελικά δεν ασκήθηκε ποινική δίωξη σε βάρος κάποιου προσώπου και η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο. Απαντώντας σε σχετικό ερώτη΅α της Αρχής, η ΕΛ.ΑΣ. ση΅ειώνει ότι δεν είναι διαθέσι΅η διοικητική πράξη της ΕΛ.ΑΣ. που να αφορά στην εγκατάσταση του εν λόγω συστή΅ατος βιντεοεπιτήρησης.

Επίσης, η Τεχνική Επιτροπή του 6ου Τ΅ή΅ατος της ∆ιεύθυνσης Τεχνικών Εφαρ΅ογών του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. επιθεώρησε το συγκεκρι΅ένο σύστη΅α και διαπίστωσε ότι η βιντεοκά΅ερα παρουσιάζει πολλαπλές βλάβες, είναι παρωχη΅ένης τεχνολογίας και σε κα΅ία περίπτωση δεν ΅πορεί να καλύψει τις υφιστά΅ενες Υπηρεσιακές ανάγκες. Επίσης ο ΅ετασχη΅ατιστής/φορτιστής λόγω γηράνσεως των εξαρτη΅άτων του δεν είναι λειτουργικός, ενώ η επισκευή των ανωτέρω υλικών είναι αδύνατη λόγω έλλειψης ανταλλακτικών.

Μεταξύ των εγγράφων που προσκο΅ίστηκαν στην Αρχή είναι και το έγγραφο ΅ε τις απόψεις της Υ∆ΕΖΙ για τις διαπιστώσεις της CPT. Στο έγγραφο αυτό αναφέρεται ότι κατά την ξενάγηση των ΅ελών της CPT στους χώρους της Υ∆ΕΖΙ στις 18/04/2015 τέθηκε υπόψη τους ότι ο χώρος που προορίζεται για «δω΅άτιο επικοινωνίας δικηγόρων» δεν υφίσταται στην υπηρεσία, αλλά ο εν λόγω χώρος θα ΅πορούσε να χρησι΅οποιηθεί κατ εξαίρεση για τέτοια επικοινωνία, σε περίπτωση που δεν υπάρχει άλλο διαθέσι΅ο γραφείο στην υπηρεσία. Αντίθετα, ο προαναφερό΅ενος χώρος χρησι΅οποιείται ως χώρος προσαγωγής ατό΅ων, δακτυλοσκόπησης και καταγραφής/προσωρινής φύλαξης πειστηρίων. Η εν λόγω κά΅ερα βρίσκεται τοποθετη΅ένη στο δω΅άτιο αυτό από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 αλλά ουδέποτε λειτούργησε δεδο΅ένων και των τεχνικής υφής ζητη΅άτων που ανέκυψαν εξαρχής (αδυνα΅ία ΅ετάδοσης ευκρινούς εικόνας, έλλειψη ήχου) περιπίπτοντας σε αχρησία.

Στο ίδιο έγγραφο υποστηρίζεται η άποψη πως, επειδή η κά΅ερα τοποθετήθηκε πριν από το 1997, έτος έκδοσης του ν. 2472/1997, δεν ε΅πίπτει στο πεδίο εφαρ΅ογής του νό΅ου αυτού. Η κά΅ερα αφαιρέθηκε στις 26-09-2015 και, καθώς κρίθηκε Π.Ο.Ε., πραγ΅ατοποιήθηκε η διάλυσή της.

Στα έγγραφα που διαβιβάστηκαν ΅ε το υπ αριθ΅. πρωτ. /27-04-2018 διαβιβαστικό της Υ∆ΕΖΙ αναφέρεται, ΅εταξύ άλλων, ότι ο εν λόγω χώρος (δω΅άτιο) χρησι΅οποιείται ως χώρος πολλαπλών χρήσεων, ήτοι: εξέταση και ανάκριση υπόπτου, σω΅ατική έρευνα και δακτυλοσκόπηση, καταγραφή, φωτογράφιση και προσωρινή φύλαξη πειστηρίων, προσωρινή παρα΅ονή ιδιαίτερα επικίνδυνων κακοποιών. Ση΅ειώνεται ότι ενίοτε και σε περιπτώσεις που ο χώρος δεν ήταν δεσ΅ευ΅ένος για τις παραπάνω ανάγκες, ήταν δυνατόν να χρησι΅οποιηθεί και ως χώρος προσωρινής παρα΅ονής των κρατου΅ένων ΅ε συνακόλουθο και τη συνο΅ιλία/επικοινωνία τους ΅ε τους συνηγόρους τους. Ωστόσο, ο συγκεκρι΅ένος χώρος τουλάχιστον κατά την τελευταία πενταετία χρησι΅οποιείται αποκλειστικά και ΅όνο ως χώρος φύλαξης πειστηρίων. Στα ίδια έγγραφα αναφέρεται ότι η τοποθέτηση του συστή΅ατος αποκλειστικό σκοπό είχε την επιτήρηση των προσαγό΅ενων ατό΅ων, την ασφάλεια των προσαγο΅ένων και του προσωπικού, την πρόληψη οποιασδήποτε έκνο΅ης ενέργειας και τον έλεγχο από τον Τ΅η΅ατάρχη της τήρησης των δικονο΅ικών κανόνων από τους υφιστά΅ενούς του κατά την εξέταση και ανάκριση των υπόπτων. Η κά΅ερα ήταν καλυ΅΅ένη ΅ε προστατευτικό πλαίσιο για την προστασία της από πράξεις δολιοφθοράς από ΅έρους των προσαγό΅ενων ή ακό΅α και από το ίδιο το προσωπικό ώστε να ΅ην την περιεργάζεται και προκαλεί φθορές. Τέλος, αναφορικά ΅ε την επίσκεψη της επιτροπής CPT, ση΅ειώνεται ότι η αντιπροσωπεία συνοδευόταν από διερ΅ηνέα και η επικοινωνία, τα ερωτή΅ατα και τα αιτή΅ατα ΅εταφέρονταν ΅έσω αυτού ΅ε αποτέλεσ΅α να υπάρχει δυσχέρεια στην α΅εσότητα και πληρότητα της επικοινωνίας. Με τα ανωτέρω έγγραφα, διαβιβάστηκε και σχετικό φωτογραφικό υλικό που έλαβε η Επιτροπή από τον εν λόγω χώρο και το εν λόγω σύστη΅α βιντεοεπιτήρησης (κά΅ερα και καλώδια ΅ετάδοσης).

Η Αρχή, ΅ετά από εξέταση όλων των στοιχείων του φακέλου και των απόψεων που ανέπτυξε η ΕΛ.ΑΣ. στην από 14-12-2017 συνεδρίαση, αφού άκουσε τον εισηγητή και το βοηθό εισηγητή, ο οποίος αποχώρησε ΅ετά τη συζήτηση και πριν από τη διάσκεψη και τη λήψη αποφάσεως, και κατόπιν διεξοδικής συζήτησης,

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

1.Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 2 στοιχ. α΄ του ν. 2472/1997 και τις αιτιολογικές σκέψεις 14-17 στο προοί΅ιο της Οδηγίας 95/46/ΕΚ, τα δεδο΅ένα εικόνας, εφόσον αναφέρονται σε πρόσωπα, συνιστούν δεδο΅ένα προσωπικού χαρακτήρα.

2. Η αποθήκευση και διαβίβαση εικόνας προσώπου, η οποία συλλέγεται από σύστη΅α βιντεοεπιτήρησης, που λειτουργεί ΅όνι΅α, συνεχώς ή κατά τακτά χρονικά διαστή΅ατα, σε κλειστό ή ανοικτό χώρο συγκέντρωσης ή διέλευσης προσώπων, συνιστά επεξεργασία δεδο΅ένων προσωπικού χαρακτήρα και ΅άλιστα εν όλω ή εν ΅έρει αυτο΅ατοποιη΅ένη κατά την έννοια των άρθρων 2 στοιχ. δ' και 3 παρ. 1 ν. 2472/1997.

3. Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 4 του ν. 2472/1997 τα δεδο΅ένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νό΅ι΅ης επεξεργασίας πρέπει:

α) Να συλλέγονται κατά τρόπο θε΅ιτό και νό΅ι΅ο για καθορισ΅ένους, σαφείς και νό΅ι΅ους σκοπούς και να υφίστανται θε΅ιτή και νό΅ι΅η επεξεργασία ενόψει των σκοπών αυτών.

β) Να είναι συναφή, πρόσφορα, και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται εν όψει των σκοπών της επεξεργασίας.

γ) Να είναι ακριβή και, εφόσον χρειάζεται, να υποβάλλονται σε ενη΅έρωση.

δ) Να διατηρούνται σε ΅ορφή που να επιτρέπει τον προσδιορισ΅ό της ταυτότητας των υποκει΅ένων τους ΅όνο κατά τη διάρκεια της περιόδου που απαιτείται, κατά την κρίση της Αρχής, για την πραγ΅ατοποίηση των σκοπών της συλλογής τους και της επεξεργασίας τους.

4. Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 5, επεξεργασία δεδο΅ένων επιτρέπεται ΅όνο όταν το υποκεί΅ενο έχει δώσει τη συγκατάθεσή του, ενώ κατ εξαίρεση επιτρέπεται η επεξεργασία και χωρίς τη συγκατάθεσή του, όταν α) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση σύ΅βασης, στην οποία συ΅βαλλό΅ενο ΅έρος είναι υποκεί΅ενο δεδο΅ένων ή για τη λήψη ΅έτρων κατόπιν αιτήσεως του υποκει΅ένου κατά το προσυ΅βατικό στάδιο, β) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκπλήρωση υποχρεώσεως του υπεύθυνου επεξεργασίας, η οποία επιβάλλεται από το νό΅ο, γ) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συ΅φέροντος του υποκει΅ένου, εάν αυτό τελεί σε φυσική ή νο΅ική αδυνα΅ία να δώσει τη συγκατάθεσή του, δ) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση έργου δη΅όσιου συ΅φέροντος ή έργου που ε΅πίπτει στην άσκηση δη΅όσιας εξουσίας και εκτελείται από δη΅όσια αρχή ή έχει ανατεθεί από αυτή είτε στον υπεύθυνο επεξεργασίας είτε σε τρίτο, στον οποίο γνωστοποιούνται τα δεδο΅ένα, ή ε) Η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του έννο΅ου συ΅φέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο τρίτος ή οι τρίτοι στους οποίους ανακοινώνονται τα δεδο΅ένα και υπό τον όρο ότι τούτο υπερέχει προφανώς των δικαιω΅άτων και συ΅φερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδο΅ένα και δεν θίγονται οι θε΅ελιώδεις ελευθερίες αυτών.

5. Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 6 παρ. 1 ν. 2472/1997, ο υπεύθυνος επεξεργασίας υποχρεούται να γνωστοποιήσει εγγράφως στην Αρχή, τη σύσταση και λειτουργία αρχείου ή την έναρξη της επεξεργασίας.

6. Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 10 ν. 2472/1997, «ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να λα΅βάνει τα κατάλληλα οργανωτικά και τεχνικά ΅έτρα για την ασφάλεια των δεδο΅ένων και και κάθε άλλη ΅ορφή αθέ΅ιτης επεξεργασίας. Αυτά τα ΅έτρα πρέπει να εξασφαλίζουν επίπεδο ασφαλείας ανάλογο προς τους κινδύνους που συνεπάγεται η επεξεργασία και η φύση των δεδο΅ένων που είναι αντικεί΅ενο της επεξεργασίας».

7. Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 11 παρ. 1 ν. 2472/1997, ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει, κατά το στάδιο της συλλογής δεδο΅ένων προσωπικού χαρακτήρα, να ενη΅ερώνει ΅ε τρόπο πρόσφορο και σαφή το υποκεί΅ενο για τα εξής τουλάχιστον στοιχεία: την ταυτότητά του και την ταυτότητα του τυχόν εκπροσώπου του, τον σκοπό της επεξεργασίας, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αποδεκτών των δεδο΅ένων, και την ύπαρξη του δικαιώ΅ατος πρόσβασης.

8. Με τη ΅ε αριθ΅. 1/2011 Οδηγία της Αρχής αναλύεται ειδικότερα το ζήτη΅α της εγκατάστασης συστη΅άτων βιντεοεπιτήρησης για τον σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών. Σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 5 της εν λόγω Οδηγίας, η νο΅ι΅ότητα της επεξεργασίας εξετάζεται στο πλαίσιο του σκοπού που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας και σύ΅φωνα ΅ε την αρχή της αναλογικότητας, η οποία επιβάλλει τα συστή΅ατα βιντεοεπιτήρησης να είναι πρόσφορα και αναγκαία σε σχέση ΅ε τον επιδιωκό΅ενο σκοπό, ο οποίος θα πρέπει να ΅η δύναται να επιτευχθεί ΅ε ηπιότερα ΅έσα (άρθρο 4 του ν. 2472/1997). Η προσφορότητα και η αναγκαιότητα της βιντεοεπιτήρησης εκτι΅άται ΅ε βάση τον κίνδυνο που ο υπεύθυνος επεξεργασίας θέλει να αντι΅ετωπίσει σε σχέση ΅ε τον επιδιωκό΅ενο σκοπό.

Περαιτέρω, τα ση΅εία εγκατάστασης των κα΅ερών και ο τρόπος λήψης των δεδο΅ένων πρέπει να προσδιορίζονται ΅ε τέτοιο τρόπο, ώστε τα δεδο΅ένα που συλλέγονται να ΅ην είναι περισσότερα από τα απολύτως αναγκαία για την εκπλήρωση του σκοπού της επεξεργασίας και να ΅η θίγονται τα θε΅ελιώδη δικαιώ΅ατα των προσώπων που ευρίσκονται στο χώρο που επιτηρείται και ιδίως να ΅ην παραβιάζεται αυτό το οποίο ΅πορεί να θεωρηθεί ως «νό΅ι΅η προσδοκία ορισ΅ένου βαθ΅ού προστασίας της ιδιωτικής ζωής» σε συγκεκρι΅ένο χώρο.

9. Η αρχή της αναλογικότητας εξειδικεύεται περαιτέρω στο άρθρο 6 της ΅ε αριθ΅. 1/2011 Οδηγίας, στο οποίο ορίζεται ότι απαγορεύεται η επεξεργασία δεδο΅ένων ήχου για το σκοπό της προστασίας προσώπων ή/και αγαθών, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις.

10. Επίσης, σύ΅φωνα ΅ε το άρθρο 7 της υπ αριθ΅. 1/2011 Οδηγίας, το σύστη΅α δεν πρέπει να χρησι΅οποιείται για την επιτήρηση των εργαζο΅ένων εντός των χώρων εργασίας, εκτός από ειδικές εξαιρετικές περιπτώσεις, στις οποίες αυτό δικαιολογείται από τη φύση και τις συνθήκες εργασίας και είναι απαραίτητο για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζο΅ένων ή την προστασία κρίσι΅ων χώρων εργασίας (π.χ. στρατιωτικά εργοστάσια, τράπεζες, εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου). Για παράδειγ΅α, σε έναν τυπικό χώρο γραφείων επιχείρησης, η βιντεοεπιτήρηση πρέπει να περιορίζεται σε χώρους εισόδου και εξόδου, χωρίς να επιτηρούνται συγκεκρι΅ένες αίθουσες γραφείων ή διάδρο΅οι.

Εξαίρεση ΅πορεί να αποτελούν συγκεκρι΅ένοι χώροι, όπως τα΅εία ή χώροι ΅ε χρη΅ατοκιβώτια, ηλεκτρο΅ηχανολογικό εξοπλισ΅ό κλπ., υπό τον όρο ότι οι κά΅ερες εστιάζουν στο αγαθό που προστατεύουν κι όχι στους χώρους των εργαζο΅ένων.

Επίσης, σε ειδικούς χώρους, όπως χώροι ΅ε ηλεκτρο΅ηχανολογικές εγκαταστάσεις ο υπεύθυνος βάρδιας ή ο υπεύθυνος ασφαλείας ΅πορεί να παρακολουθεί σε πραγ΅ατικό χρόνο τους χειριστές ΅ηχανη΅άτων υψηλής επικινδυνότητας, ΅ε σκοπό να επέ΅βει ά΅εσα αν συ΅βεί κάποιο περιστατικό ασφαλείας.

11. Στο άρθρο 12 της ΅ε αριθ΅. 1/2011 Οδηγίας προσδιορίζεται ότι για την εφαρ΅ογή του αρ. 11 παρ. 1 του ν. 2472/1997, υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει, πριν ένα πρόσωπο εισέλθει στην ε΅βέλεια του συστή΅ατος βιντεοεπιτήρησης, να το ενη΅ερώνει, ΅ε τρόπο ε΅φανή και κατανοητό, ότι πρόκειται να εισέλθει σε χώρο που βιντεοσκοπείται.

12. Στην υπό κρίση περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου αποδεικνύεται ότι υπήρξε τοποθέτηση κρυφής κά΅ερας, ΅ε δυνατότητα ΅ετάδοσης εικόνας και ήχου, στον χώρο αυτό της Υ∆ΕΖΙ στον όροφο της ΓΑ∆Α, χωρίς να έχουν τηρηθεί οι προϋποθέσεις νο΅ι΅ότητας για την τοποθέτηση και λειτουργία ενός συστή΅ατος βιντεοεπιτήρησης, όπως η γνωστοποίηση στην Αρχή ή η τοποθέτηση ενη΅ερωτικών πινακίδων. Εξάλλου, ο σκοπός, τον οποίο επικαλείται η ΕΛ.ΑΣ., δηλ. η επιτήρηση των προσαγό΅ενων ατό΅ων, η ασφάλεια των προσαγο΅ένων και του προσωπικού, η πρόληψη οποιασδήποτε έκνο΅ης ενέργειας και ο έλεγχος από τον Τ΅η΅ατάρχη της τήρησης των δικονο΅ικών κανόνων από τους υφιστά΅ενούς του κατά την εξέταση και ανάκριση των υπόπτων, δεν συνιστά νό΅ι΅ο λόγο εγκατάστασης της κά΅ερας, δεδο΅ένου ότι αφενός δεν προβλέπεται από το νό΅ο σχετική αρ΅οδιότητα της ΕΛ.ΑΣ. και αφετέρου δεν προκύπτει ότι συντρέχει περίπτωση υπέρτερου έννο΅ου συ΅φέροντος κατά την έννοια του άρθρου 5 παρ. 2 στοιχ. 3 ν. 2472/1997.

13. Περαιτέρω, όταν η αναφορά υποβλήθηκε στην Αρχή δεν υπήρχε η δυνατότητα ά΅εσης επέ΅βασης και επιτόπιου διοικητικού ελέγχου εκ ΅έρους της Αρχής, λόγω του χρόνου που είχε ΅εσολαβήσει και λόγω του ότι η κά΅ερα είχε αφαιρεθεί. Παρόλο που δεν αποδείχθηκε ότι έχει εκδοθεί διοικητική πράξη που να εγκρίνει την τοποθέτηση της εν λόγω κά΅ερας, ο σκοπός της τοποθέτησης ήταν σαφής, όπως αναφέρθηκε στα έγγραφα που υποβλήθηκαν στην Αρχή. Ωστόσο, δεν υφίσταται κάποιο άλλο στοιχείο, από το οποίο να προκύπτει η λειτουργία και χρήση της κά΅ερας κατά τη διάρκεια των συναντήσεων των κρατού΅ενων ΅ε τους δικηγόρους τους. Επο΅ένως, δεν ΅πορεί ΅ε βεβαιότητα να τεκ΅ηριωθεί ότι διενεργήθηκε επεξεργασία δεδο΅ένων προσωπικού χαρακτήρα ΅έσω βιντεοσκόπησης ΅ε χρήση της εν λόγω κά΅ερας.

14. Λα΅βάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, και ιδίως ότι δεν ΅πορεί να αποδειχθεί επεξεργασία δεδο΅ένων προσωπικού χαρακτήρα, αλλά αποδεικνύεται ότι είχε τοποθετηθεί η κά΅ερα στον ανωτέρω χώρο που ανήκει στην ΕΛ.ΑΣ., η Αρχή κρίνει ότι πρέπει να απευθύνει στην ΕΛ.ΑΣ. σχετική σύσταση.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Η Αρχή απευθύνει σύσταση, ΅ε βάση το αρ. 19 παρ. 1 γ του ν. 2472/1997, στην Ελληνική Αστυνο΅ία ως υπεύθυνο επεξεργασίας, όπως φροντίσει ώστε να τηρούνται εφεξής οι προϋποθέσεις νό΅ι΅ης εγκατάστασης και λειτουργίας συστη΅άτων βιντεοεπιτήρησης.

Ο Πρόεδρος

Κωνσταντίνος Μενουδάκος

Η Γρα΅΅ατέας

Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου